Roman Catholic priest, Latin Patriarch of Antioch, apostolic delegate to India, traveler, and naturalist.

Vladislovas Mykolas Bonifacas Zaleskis - Romos katalikų kunigas, lotynų Antiochijos patriarchas, apaštalų atstovas Indijoje, keliautojas ir gamtininkas.

Vladislovas Mykolas Zaleskis (kai kur lietuvių kalba – Zaleckis, lenkų k. Władysław Michał Zaleski, kai kur randama sulotyninta forma Ladislaus Zaleski) gimė Veliuonos dvare 1852 m. gegužės 26 d. 1892 m. buvo paskirtas Tėbų arkivyskupu, o 1916 m. – tituliniu Antiochijos lotynų patriarchu. Jis ypatingai pasižymėjo 1892–1916 m., kai ėjo apaštalinio delegato (artimiausias atitikmuo šiom pareigom – nuncijus) pareigas Indijoje. De facto, jo atsakomybėje esanti teritorija siekė nuo Afganistano šiaurėje iki Ceilono (dabartinės Šri Lankos) pietuose, apėmė visą Indiją (taigi, ir dabartinį Pakistaną bei Bangladešą), taip pat Birmą. Oficiali jo rezidencijos vieta buvo Kandy miestas Šri Lankoje, tačiau jis daug keliavo, aplankė Kiniją, Japoniją, Filipinus.

Tarp žymesnių jo darbų pirmiausia reikia paminėti Kandy mieste įsteigtą ir pastatytą iki šiol veikiančią kunigų seminariją. Popiežiaus įgaliotas, jis steigė naujas vyskupijas, šventino vyskupus. Buvo poliglotas, be pagrindinių Europos kalbų išmoko ir vietines tamilų bei sinhalų. Domėjosi botanika, rinko augalų pavyzdžius, kurie vėliau labai pasitarnavo mokslininkams Europoje. Parašė daug įvairaus pažintinio pobūdžio knygų, kurios buvo publikuotos lenkų, prancūzų, anglų ir italų kalbomis. Pelnė „Indijos apaštalo“ vardą.

Grįžęs į Romą, buvo paskirtas tituliniu Antiochijos lotynų patriarchu. Ten gyveno iki mirties 1925 m. spalio 5 d.

Buvo labai pamaldus Marijai Gailestingajai Motinai. Kandy mieste, netoli kuriamos seminarijos, pastatė mažą koplytėlę, kurioje buvo saugoma Aušros Vartų Švč. Mergelės Marijos, Gailestingosios motinos, paveikslo kopija, ten daug meldėsi. Vėliau paveikslas buvo perkeltas į greta įsteigtą parapiją ir joje gerbiamas iki šiol.

Tikėtina, kad Vilniaus katedros vienoje koplyčių esanti Mykolo Liubičiaus Zaleskio (1744–1816) epitafija skirta jo giminaičiui.

• Vitas Povilaitis – autorius ir redaktorius.

Władysław Michał Bonifacy Zaleski – ksiądz, duchowny rzymskokatolicki (obecnie Arcybiskup Kościoła przez osławionego Murawiewa, powszechnie zwanego „Wieszatelem“), łaciński patriarcha Antiochii, delegat apostolski na Indie, podróżnik i przyrodnik.

Życiorys

Młodość i edukacja

Był synem Leona Zaleskiego i Gabrieli z Dombrowiczów; ojciec był obywatelem ziemskim i prezesował sądom w Kownie.

Władysław Zaleski odebrał staranne wykształcenie w polskim duchu patriotycznym, szkołę średnią ukończył w Kownie, odbył też w młodości szereg podróży. W 1880 wstąpił do Warszawskiego Seminarium Duchownego, skąd w 1881 przeniósł się na dalszą naukę na akademię duchowną w Rzymie. Rzymską Academia dei Nobili Ecclesiastici, kształcącą szlachecką młodzież na dyplomatów papieskich, ukończył w 1885, uczęszczając jednocześnie na kurs teologiczny w Collegium Romanum.

Dyplomata Stolicy Apostolskiej

Po przyjęciu święceń w 1885 wysłany został z misją dyplomatyczną do Hiszpanii, a rok później po raz pierwszy trafił do Indii Wschodnich, towarzysząc tytularnemu arcybiskupowi Cesarei Agliardiemu, delegatowi apostolskiemu w Indiach. W 1887 odebrał nominację na prałata papieża Leona XIII, który mianował go jednocześnie swoim osobistym przedstawicielem na jubileuszu 50-lecia panowania królowej brytyjskiej Wiktorii. Przez pewien czas Zaleski pozostawał zatrudniony w Kurii Rzymskiej, jako konsultor spraw wschodnich w Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (Propaganda Fide). W tym też charakterze w 1890 wyjechał ponownie do Indii, gdzie w marcu 1892 zastąpił arcybiskupa Aiuti, dotychczasowego delegata apostolskiego. O nominację dla Zaleskiego wnioskował dopiero co mianowany prefekt Kongregacji Propaganda Fide, kardynał Mieczysław Ledóchowski.

Delegat Apostolski dla Indii

Wraz z nominacją na delegata apostolskiego w Indiach Wschodnich Zaleski wyniesiony został do godności arcybiskupiej i otrzymał stolicę tytularną w Tebach. Teren jego oficjalnej działalności sięgał od Afganistanu i Himalajów na północy, po Cejlon i sąsiednie wyspy Oceanu Indyjskiego na południu. Z inicjatywy arcybiskupa powstało na tym terenie osiem metropolii i dwadzieścia siedem biskupstw, a w Kandy na Cejlonie (gdzie Zaleski oficjalnie rezydował) rozpoczęło działalność Centralne Seminarium Duchowne dla Indii. Zaleski zainicjował też powstanie wielu niższych seminariów oraz wyświęcił kilku biskupów, w tym miejscowych księży Augustine Kandathila[1] (1911) i Alexandra Chulaparambila (1914). Pracę misyjną Zaleski wykonywał w nieustannej niemal podróży, łącznie przebywając ponad 175 tysięcy mil, w tym także poza terytorium swojej delegatury; gościł m.in. w Chinach, Japonii, Indochinach, na Jawie, na Filipinach. Był najwybitniejszych polskim podróżnikiem tego rejonu u schyłku XIX stulecia. W czasie pełnienia funkcji delegata apostolskiego poszerzył swoje umiejętności poligloty, do opanowanych już wcześniej ośmiu języków europejskich dokładając tamilski i syngaleski.

Łącznie podczas swojej misji w Indiach założył 8 metropolii, 27 biskupstw, Centralne Seminarium Duchowne w Kandy na Cejlonie i wiele seminariów niższych.

Określany mianem "apostoła Indii", już po śmierci został uhonorowany nadaniem jednej z dzielnic miasta Colombo nazwy Zaleskitown (w 1937). Swoją misję Zaleski zakończył w 1916, po niemal trzydziestoletnim pobycie w Azji. Po powrocie do Rzymu od papieża Benedykta XV odebrał nominację na patriarchę Antiochii. Papież Benedykt rozważał w 1919 jego kandydaturę do nominacji kardynalskiej, ostatecznie jednak na konsystorzu w tymże roku purpurę otrzymali inni polscy biskupi - Edmund Dalbor i Aleksander Kakowski. Zaleski przebywał w Rzymie do końca życia, tam też zmarł 5 października 1925; życzenie pochówku w Kandy na Cejlonie spełniono w 1956. Przez całe życie Zaleski utrzymywał kontakt z rodzinnym krajem, często podkreślając przywiązanie do Polski.

Botanik

Pobytu w Indiach Zaleski nie ograniczał do działalności duszpasterskiej i misyjnej. Zajmował się naukowo botaniką, gromadząc wielki zbiór tropikalnych roślin, których wizerunki zwoził niemal z wszystkich podróży. Zbiór ten, liczący około 35 tysięcy wizerunków flory indyjsko-malajskiej, trafił do Zakładu Systematyki i Geografii Roślin Uniwersytetu Warszawskiego (profesor tegoż zakładu Bolesław Hryniewiecki nazwał zbiór arcybiskupa "prawdziwym skarbem"). Wątki botaniczne Zaleski poruszał także w swoich książkach o tematyce podróżniczej, opisując m.in. ogrody botaniczne w Buitenzorgu (na Jawie) i w Penangu (Malezja) oraz napotkane w czasie wędrówek egzotyczne rośliny.

Publikacje

Patriarcha Zaleski był autorem szeregu dzieł podróżniczo-etnograficznych. Ogłaszał je po polsku, francusku, angielsku i włosku (polskie książki doczekały się ponadto wielu przekładów). Jego dorobek opublikowany przekracza siedem i pół tysiąca stron druku, a w rękopisie pozostawił dalsze siedem tysięcy stron. Z książek tych wymienić można Podróż po Indyach w roku 1896 (1897), Wycieczka do Dardżylingu (1897), Podróż po Indo-Chinach, Jawie i wybrzeżach chińskich w roku 1897 i 1898 (1898) czy dwutomowe pamiętniki Trzydzieści lat w Indyach i w Azji południowej od 1886 do 1916 (1917-1921), a z pozycji zagranicznych Voyage à Ceylon et aux Indes (1888), Ceylon et les Indes (1891), History of Ceylon (1913), The Saints of India (1915). Część książek ogłaszał pod pseudonimami, w tym History of Ceylon z 1913 jako G. Francis; z kolei pod pseudonimem Pierre Courtenay wydał kilka książek przygodowych dla młodzieży (La decouverte de l'Atlantide, L'Île Deserte). Miał także w dorobku poezje.

• Żychliński, Teodor, Złota księga szlachty polskiéj. R. 24
• https://polona.pl/item/zlota-ksiega-szlachty-polskiej-r-24,ODk3ODAy...