Follow
Aktion Silbertanne slachtoffers
Aktion Silbertanne (Actie Zilverspar) was een codenaam voor een serie moordaanslagen en sluipmoorden die door Nederlandse SS'ers en Nederlandse oostfrontveteranen werd gepleegd tussen september 1943 en september 1944. De naam "Aktion Silbertanne" is afgeleid van het feit dat er een sparrentak kwam te staan achter de naam van mogelijke slachtoffers op de lijst van Nederlandse prominenten. Een eerdere 'werknaam' voor de operaties van dit geheime moordcommando, nog onbekend tijdens de oorlog, was Aktion Blutbuche (rode beuk).
De acties golden als represaillemaatregel voor aanslagen op vooral Nederlandse collaborateurs en hadden als zodanig de steun van diverse Duitse officieren. Ze werden uitgevoerd door speciaal geformeerde moordcommando's van de Waffen-SS en later alleen nog door het beruchte Sonderkommando Feldmeijer. Enkele beruchte Nederlandse oorlogsmisdadigers die aan de Silbertanne-liquidaties meewerkten waren Heinrich Boere, Maarten Kuiper, Sander Borgers, Klaas Carel Faber, zijn broer Pieter Johan Faber, Daniel Bernard en Lambertus van Gog. De moordcommando's gingen te werk in de verhouding 1:3 – voor elke door het verzet omgebrachte collaborateur werden drie Nederlanders uit de weg geruimd die als antinationaalsocialistisch bekend stonden. Hiertoe hield de bezetter in het geheim lijsten bij met anti-Duitse kandidaten die voor deze represaillemaatregel in aanmerking kwamen.
De moorden begonnen in Meppel en Staphorst in het najaar van 1943. De slachtoffers waren personen die bekendstonden als Oranjegezind of Deutschfeindlich. Zonder enige vorm van proces werden zij, na aanbellen, doodgeschoten in de deuropening van hun woning of ergens langs de kant van de weg. Binnen een jaar werden 45 anti-Duitse Nederlanders vermoord. 11 anderen wisten de aanslagen te overleven. Bekende slachtoffers van de Aktion Silbertanne waren de schrijver A.M. de Jong en de chirurg Engbertus Johannes Roelfsema.
Anton Mussert, leider van de NSB, was tegen deze moordcommando's. Toen SS-Brigadeführer Eberhard Schöngarth van deze gewelddadigheden hoorde, maakte hij er in september 1944 een einde aan. Hanns Albin Rauter is mede op grond van deze acties ter dood veroordeeld.
Hoe kun je meehelpen aan dit project?
- Als eerste zal je mee moeten gaan werken aan dit project door op de Acties knop rechts bovenaan te klikken en dan deelnemen aan dit project selecteren uit het menu.
- Om een profiel toe te voegen ga je naar het profiel klik op Acties en selecteer toevoegen aan een project
- Je kunt helpen met het creëeren van de slachtoffer profielen, hiervoor kun je de lijst met slachtoffers gebruiken die hier onder vermeld zijn.
- Er is ook hulp nodig met het uitbouwen van de stambomen die al op Geni zijn toegevoegd.(Zie slachtofferlijst hieronder)
Slachtoffers==
Hier onder volgt een lijst van slachtoffers van de Aktion Silbertanne, een serie moordaanslagen die door Nederlandse SS'ers en Nederlandse oostfrontveteranen werden gepleegd tijdens de Tweede Wereldoorlog.
B
- BEUKEMA, Gerrit Pieter -- eerste ambtenaar ter secretarie van Grootegast; hij werd de volgende dag dood gevonden langs de weg naar Tolbert. De eveneens op deze datum geplande moord op schoolhoofd De Vries uit Zuidhorn mislukte, omdat De Vries wist te ontsnappen. † 3 November 1943
- BOHEMEN, Leo -- een vertegenwoordiger uit Groningen van Joodse komaf, die andere Joden aan onderduikadressen hielp. Bohemen was gehuwd met een niet-Joodse vrouw, en was om die reden niet weggevoerd. † 31 December 1943
- BOLDEWIJN, Arend -- hoofd van de christelijke school in Staphorst. Boldewijns zoon was KP-er en in die hoedanigheid betrokken geweest bij aanslagen op het gemeentehuis van Stadskanaal en op de NSB'er Reilingh. † 28 September 1943
- BOES, Jan -- directeur van het ziekenhuis in Wageningen. Genoemde Iprenburg lag in het ziekenhuis na een eerdere aanslag van het verzet en er was bepaald dat hij alsnog moest worden geëxecuteerd. Boes was hier bij betrokken en werd 's avonds in de deuropening van zijn eigen huis neergeschoten † 28 Oktober 1943
- BOCKER J.G -- capelaan van de Sint Franciscuskerk te Groningen, wordt in de hal van de pastorie doodgeschoten. Eigenlijk was men op zoek naar de pastoor, F.J. Schoemaker, maar deze was inmiddels ondergedoken. De kapelaan weigerde de verblijfplaats van de pastoor prijs te geven en betaalde daarvoor met zijn leven. † 25 September 1944.
- BOS Dirk -- stationschef op het rangeerterrein in Onnen. Bos vertrouwde het niet toen hij de deur opende en deed deze snel weer dicht. Schutter Arien Smit -- schoot vervolgens echter door de deur, waarbij Bos dodelijk gewond raakte. † 31 December 1943
- BOSSINGA, Bront -- directeur van de Groningse Nutsspaarbank die het verzet voornamelijk financieel steunde. Bossinga werd meegenomen naar de Grote Markt, en aldaar in rug en hoofd geschoten. † 31 December 1943
- BRONS Klaas -- werd op 14 of 15 januari vermoord op het kruispunt Soesterbergsestraat-Heideweg. † 14 of 15 Januari 1944.
D
- DOBBELMAN, Louis Romuald Hubert -- landbouwer en paardenhandelaar uit Apeldoorn; de begrafenis van Dobbelman op 20 oktober 1943 werd een manifestatie tegen de Duitse bezetters. † 16 Oktober 1943
- DOOREN ,Pieter van -- directeur van de Groninger MTS en actief in het verzet. In zijn huis waren regelmatig vergaderingen van de KP en Van Dooren bracht illegaal drukwerk rond. Ook huisvestte hij enige onderduikers. † 31 December 1943
- DIJKSTRA, Jan -- garagehouder te Meppel. † 28 September 1943
- DOUMA Harmen -- vrijmetselaar en hoofd van de Eerste Leidsche Schoolvereeniging werd door Marinus Jansen vermoord. † 4 Januari 1944
E
- EIJSBOUTS, Frans -- een Somerense ondernemer en vriend van Smulders, werd door een kogel in zijn arm geraakt en liet zich in een lage leegstaande sloot vallen. Door te doen alsof hij dood was, wist hij te overleven. † 14 Augustus 1944
F
- FLU, Henri Herman -- huisarts in Leiden. Flu was van Surinaamse komaf en had het al enkele malen aan de stok gehad met de bezetter. Hij voorzag vele mannen van een medische vrijstelling voor de Arbeitseinsatz. † 4 Januari 1944
G
- GOOR Wim van -- directeur van de gemeentewerken in Soest, werd op dezelfde dag doodgeschoten in de F.C. Kuyperstraat. † 11 Januari 1944
H
- HOUTMAN Johan -- handenarbeidleraar te Soest, werd op 13 januari doodgeschoten op station Soest-Zuid. † 11 Januari 1944
J
- JONG De, Adrianus Michiel -- ocialist en schrijver, buurman van genoemde Nijland. De Jongs echtgenote deed open nadat er was aangebeld en er werd vervolgens naar De Jong gevraagd. Hij werd neergeschoten zodra hij in de deuropening verscheen. Betrokken bij de moord op A.M. de Jong waren Maarten Kuiper, Daniel Bernard, Lambertus van Gog en Willy Lages. † 18 Oktober 1943
- JONG, Christiaan de -- wiskundeleraar en conrector van het Stedelijk Gymnasium in Leiden. † 4 Januari 1944
K
- KOEHOF Andries -- metaalarbeider, werd ook op 14 of 15 januari neergeschoten. Ook Koehof overleefde de aanslag.
- KOCK, Cornelis de -- burgemeester van Oosterhesselen, stond op goede voet met het verzet en spande zich in om de inwoners van zijn gemeente vrij te stellen van werk voor de bezetter. Op 18 september 1944 werd hij, net toen hij van plan was onder te duiken, door een Silbertanne-groep uit zijn huis gevoerd en op straat doodgeschoten. † 18 September 1944.
M
- MEES, Dhr. A.R.P -- directeur van een ijzergieterij in Vaassen . † 19 Juli 1944.
R
- ROELFSEMA, Engbertus Johannes -- chirurg in het ziekenhuis van Meppel. † 28 september 1943
S
- SCHALKX Jan -- T immerman en later politieambtenaar, werd neergeschoten op de hoek van Eikenlaan en Soesterbergsestraat. Schalkx overleefde.
- SCHOLTENSHUIS, Bernard Haase -- Ondanks protesten van Haase werd door Erich Deppner van het bureau van Rauter bepaald dat de liquidatie toch plaats moest vinden, waarna Schuilenga noordelijk van Oosterwolde alsnog werd doodgeschoten. † 4 November 1943.
- SCHUILENGA, Taeke -- eigenaar van een beschuit-, koek- en banketfabriek in Surhuisterveen. Een eerdere poging om Schuilenga te vermoorden op 2 november was mislukt, omdat de beoogde daders voor de voltrekking van hun aanslag werden aangehouden. Op 3 november werd Schuilenga gearresteerd maar niet doodgeschoten, tot grote woede van Friedrich Bellmer die zijn beklag deed bij commandant van het Scholtenshuis, Bernard Haase. Ondanks protesten van Haase werd door Erich Deppner van het bureau van Rauter bepaald dat de liquidatie toch plaats moest vinden, waarna Schuilenga noordelijk van Oosterwolde alsnog werd doodgeschoten. † 4 November 1943
- SMULDERS, Piet - burgemeester van Someren. † 14 Augustus 1944
- SWINT Johannes -- een Groninger verzekeringsagent die actief was in het communistisch verzet. † 31 December 1943
V
- VERDOORN, Leender Bastiaan - † 8 December 1943
W
- WIJNEN, Willem -- burgemeester van Asten. † 14 Augustus 1944.
- WIJTEMA, Samuel -- huisarts te Westwoud, werd door enkele SD'ers vermoord als wraak voor de moord op een SD'er. † 2 Juni 1944.
Z
- ZIGTERMAN, Freerk -- middenstander en eigenaar van een meubelzaak. Zigterman werd met een smoes meegenomen, zogenaamd naar het Scholtenshuis. In de Kreupelstraat werd hij met een schot in het hoofd geëxecuteerd. † 31 December 1943