Follow
Hekelaars in de familie
Wat deed een HEKELAAR ? Een beroep waarmee je tussen hennep en zeildoek in zat, bijvoorbeeld in het dorpje WORMER waar vroeger nog veel molens stonden, net zoals in andere plaatsen langs de Zaan.
Vijf van die molens langs de Zaan in WORMER waren zogenaamde 'HENNEP-KLOPPERS':
- molen De Hoop ~ 1723: ombouw tot houtzaag-molen
- molen De Haas
- molen De Zwarte Leeuw
- molen Het Fortuin
- molen De Ooievaar ~ c.1715: afgebrand - later geheel herbouwd ~ 1806: afgebroken
In 'Hennep-kloppers' werd het gewas hennep 'gebeukt', dat daarna, voor er verder iets mee gedaan kon worden, door de hekel getrokken moest worden; dat was nodig om de laatste houtdelen er uit te kunnen krijgen. En dat was een klusje voor de hekelaar, die daar overigens maar weinig geld mee verdiende. Het was een buitengewoon stoffig beroep, maar ondanks het zware werk en de geringe beloning waren er in 1680 toch nog 32 mannen die daarmee hun brood verdienden! Een van deze 32 mannen was een van de oudst bekende voorvaderen met de naam "Heeckelaer".
Als de hekelaar klaar was met zijn werk kon er gesponnen en geweven worden. Dat waren zo de bewerkingen waartoe de rolreder, ook "rollecooper" of "seylemaker" genoemd, de opdrachten gaf. Hij was het die de hennep inkocht. Bij hem werden, nadat alle bewerkingen hadden plaatsgevonden, de rollen zeildoek afgeleverd. Vanuit de rolrederij werden ze verkocht en verzonden.
In de bloeitijd van Wormer waren er negen rolrederijen in het dorp gevestigd. Door allerlei omstandigheden liep dat aantal langzaam terug. Een van de rolrederijen uit het begin van de achttiende eeuw was in handen van burgemeester Johannes ENGELS. grootvader van Lijsje ENGELS, die was gehuwd met Jacob HEEKELAAR.
Een veelgebruikt gereedschap uit die tijd is de hekel (foto). Daar komt het spreekwoord ‘over de hekel halen’ vandaan. Een hekel werd gebruikt in een touwslagerij, een werkplaats waar van hennep touw werd gesponnen. Het is een houten blok met stalen spijkers in een patroon, als een soort grote kam. Een bundel ruwe hennep werd om de hand geslagen en vervolgens over de hekel gehaald. Dit gebeurde net zo lang tot alle onregelmatigheden, zoals houtstoppels, vuil en losse vezels, eruit gekamd waren en de vezels netjes langs elkaar lagen. Daarna kon het 'spinnen' beginnen. De spinner maakte van een bundel hennep draad.
De hekelaar vormde een belangrijke schakel in het touwslagersproces; hij was een echte specialist. Het hekelen bepaalde namelijk de kwaliteit van het eindproduct. Soms sloeg de hekelaar eerst de vezels soepel en fijn met een houten stamper of hamer. Het touw werd hierdoor wel minder sterk en of er werd 'gebeukt' hing af van het gewenste eindresultaat. De afvalrestjes die bij het hekelen overbleven (de losse, korte vezels) verwerkten de touwslagers in kwalitatief minder goed touw, zoals grof vissersgaren. Hekelen was overigens niet zonder risico. Door het kammen bestond er kans op stofexplosie en kon er brand ontstaan.
Noord-Holland
—A—
- Klaas ALLES ‧ x ‧
- Cornelis ALLES ‧ ‧
- Pieter ALLES ‧ ‧
- Jan ALTMAN ‧ ‧
--B--
- BAART Jan & Andries
- BAKKER Jan -- Evert - Cornelis
- Jacob BAS ‧ ‧
- Jan BAS ‧ ‧
- Cornelis BASSI ‧ ‧
- BERKHOUT * BLAAUW * BLOKKER
- Gerrit BOEIJER - & Trijntje de BOER
- BOEIJING * de BOER
- Jan BOEREGEEST ‧ c.1794-x ‧
- Jacob BOEREGEEST ‧ c.1823-x ‧ BON * BOND * BOUT * van der BRAAK BREDERODE * BRUIJN * BUITEN van BUUREN
—D—
- DEKKER
- Nanning Cornelis DOFFER ‧ c.1823-x ‧
—E—
- van EIJK
—G—
- Simon GRASBOER ‧ c.1800-x ‧
- Pieter GRASBOER ‧ c.1839-x ‧
- GROEN * GROOT
—H—
- de HAAN
- HEERTJES : Arian - Jan - Salomon
- HEIJNES * HEINES
- Simon HOEDE c.1798-x
- HOFLAND * HOOIJBOER
- Aldert van HOOLWERFF ‧ c.1822-x ‧
- Dirk HOSSEMUS ‧ c.1816-x ‧
—I—
- IJPEREN
—J—
- JANSE * de JONG * de JONGH * JONKER
- Cornelis JOON ‧ c.1846-x ‧
—K—
- KAAI * KAAIJ * KAIJ * KEMP * van KLEEF * van KLEEFF * KNAAP * KNEGT
- Cornelis KNEVEL ‧ x ‧
- Cornelis KNEVEL ‧ c.1805-1882 ‧
- Klaas Cornelisse KNEVEL ‧ 1782-1839 ‧
- KONING * KOSTER * KRAAIJER * KRAIJER * KRAMER * KREP * KROM * KRUL * KUIJN * KUIJPER * KUIN * KUIPER
- KWADIJK - Bouwen - Hendrik - Jacob - Klaas
--L--
- Leenhart LANCKER ‧ x ‧ & Maria Frederica METHEUVER
- LANS * LEEUW * LIMBURG
—M—
- MARS * van der MEULEN * MINNES * MOL * MOLENAAR
- Jacob MOLENKAMP ‧ c.1845-x ‧
- MULDER * Andries MUSELAAR ‧ c.1791-x ‧
—N—
- NAT * NIJMAN
- Cornelis NOOL ‧ x ‧
- Pieter NOOL ‧ c.1794-x ‧
—O—
- OLIJ
—P—
- PELLEGRIM * van PETTEN
- Jan PLUGBOER ‧ 1807-x ‧
- POESER * POEZER
- Jacob POT ‧ c.1795-x ‧
- PRUIM
—R—
- RANTJES * REINTJES * RENOOIJ * RIDDER * RIETVOORT * ROOS * RUIJTER * de RUITER
—S—
- SCHERMER * SCHERMERHORN
- Cornelis SCHOEMAKER ‧ 1822-x ‧
- SCHOON * SCHOT * SIBERS * SIEWERS
- Cornelis SINKELDAM ‧ c.1818-x ‧
- SMIT * SPEK
- Adriaan STAM ‧ c.1708-x ‧
- STEFFAN
- Krijn STREMLIS - vader van
- Pieter STREMLIS
- SWART
—T—
- Jacob TENTIJ ‧ c.1828-x ‧
- Gerrit TENTIJ ‧ c.1818-x ‧
- Klaas TENTIJ ‧ c.1786-x ‧
- van TIEL
—V—
- VELDHUIS * VISKOPER * VLUG * Cornelis VOLGER * VOLTEN * de VRIES
—W—
- WIEL * WIJMAN
- Willem WOESTENBURG ‧ c.1824-1877 ‧
—Z—
- ZWART * ZWEEP
——