Vrijmetselarij in Nederland

De eerste vrijmetselaarsloge in Nederland dateert van 1734 en is gesticht door Vincent la Chapelle. De loge noemde zich Loge du Grand-Maître des Provinces Unies et du Ressort de la Généralité. Na een wijziging van naam in 1749 naar L’Union en een fusie met loge La Royale ontstond loge L'Union Royale. Dit is de oudste nog operationele vrijmetselaarsloge in Nederland en bevindt zich nog steeds in Den Haag.

De voorgeschiedenis van de vrijmetselarij is speculatief. Bekend is de band met de oorspronkelijk Engelse en Schotse steenhouwersgilden die met afspraken en gebaren hun beroep afschermden. Diezelfde steenhouwers hanteerden reeds de verwijzing naar de tempel van Salomo of de ark van Noach . Later hebben mensen van buiten het beroep die gebruiken overgenomen en aangevuld met bijdragen uit het christendom, het jodendom en het soefisme. Slechts vanaf het begin van de 18e eeuw, en in elk geval vanaf 1717 kan enige objectiviteit in de geschiedenis van de vrijmetselarij worden geschetst.

Zie ook het project Vrijmetselarij & Broederschappen

Wat is een vrijmetselaar?

Een vrijmetselaar is een zoeker. Het is iemand die zichzelf wil leren kennen, iemand die er naar streeft een beter mens te worden.

Iemand die er behoefte aan heeft om samen met anderen bepaalde ideële doelen na te streven en te realiseren. Om zo te komen tot de vervulling en volmaking van zijn leven. Hij begrijpt dat voor het realiseren van deze hooggestemde doelen inzet nodig is, arbeid moet worden verricht.

Die arbeid beschouwt de vrijmetselaar als het bouwen aan een symbolische tempel. De vrijmetselaar is daarom ook altijd een bouwer, die leert werken met geëigende gereedschappen, die hem in de loge worden aangereikt.

Tenslotte: een vrijmetselaar is iemand die aansluiting zoekt bij een broederschap van mannen, die hetzelfde doel voor ogen hebben en met wie men vruchtbare kontakten opbouwt.
Bron: Loge Groot Nederland

Graad

De vrijmetselarij is in wezen een filosofisch stelsel dat gebaseerd is op inwijding van de leden. Deze inwijdingen gebeurt niet in één keer, maar in afzonderlijke stappen (Lat. gradus: stap) op continue wijze. Bij elke stap boekt men vooruitgang in zijn inwijding of initiatie. Bij elke graadverhoging wordt een nieuw stuk kennis of inzicht, dat voorheen nog niet aanwezig was, verworven of zich eigen gemaakt.

• Leerling
• Gezel
• Meester
• Stoelgraad, wordt verleend aan voorzittend meesters of oud-voorzittend meesters van een plaatselijke maçonnieke werkplaats
• Eregraad, wordt verleend aan leden van een maçonnieke grootmacht, wegens bijzondere verdiensten aan deze grootmacht of aan de vrijmetselarij.
• Grootmeesters, De grootmeester is het hoogste gezag binnen de Orde der vrijmetselaren. Hij kan aan het hoofd staan van een Grootloge of een Grootoosten, en wordt bijgestaan door grootofficieren, die samen het Hoofdbestuur van de Orde vormen.Een grootmeester wordt democratisch verkozen tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van logevertegenwoordigers: het Grootoosten of de Grootloge.De grootmeester is verantwoordelijk voor het behoud van de traditionele werkwijze van de Orde van Vrijmetselaren. Indien hij dit wenst, kan hij toegang krijgen tot elke vrijmetselaarsloge die tot zijn orde behoort en kan, indien hij dit verlangt, de rituele arbeid binnen de loge op zich nemen.

Nederlandse Grootmeesters

• Willem Philip Barnaart
• Carel van Boetzelaer
• Pieter Johannes Gesinus van Diggelen
• Frans Eduard Farwerck
• Johan Radermacher

Bekende Vrijmetselaars

A

• Jacob Appius (1730-1789) — advocaat aan het Hof van Holland

B

• Gilles Borrie (*1925) — burgermeester van Eindhoven (PvdA), historicus
• Bernardus Bosch (1746-1803) — dominee, politicus en dichter
• Johannes van den Bosch (1780-1844) — Nederlands generaal, minister van Koloniën en minister van Staat
• Willem Brandt (1905-1981) — dichter, schrijver en journalist
• Fop I. Brouwer (1912-1991) — bioloog en radiopresentator

C

• Johannes Hendrik Carpentier Alting (1864-1929) — hoogleraar Indisch Recht, president mhooggerechtshof Batavia, lid Raad van Nederlands-Indië, grootmeester 1926-1928
• Oscar Carré (1845-1911) — Duits circusartiest, oprichter van Theater Carré in Amsterdam

D

• Herman Willem Daendels (1762-1818) — gouverneur-generaal van Nederlands-Indië
• Eduard Douwes Dekker (1820-1887) — schrijver onder de naam Multatuli, Indisch ambtenaar
• Willem Drees (1886-1988) — medeoprichter PvdA, minister-president 1948-1958
• F[bewerken]
• Rheinvis Feith (1753-1824) — schrijver, letterkundige

H

• Albert Heijn (1865-1945) — oprichter supermarktconcern Albert Heijn
• Matt Herben (*1952) — voormalig fractievoorzitter Tweede Kamer
• Dick de Hoog (1873-1939) — voorzitter van het Indo-Europeesch Verbond, van de Nederlands-Indische Vrijmetselarij
• George David Eduard Johan Hotz (1886-?) — verzetsstrijder en militair van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger

K

• Johannes Kinker (1764-1845) — schrijver, filosoof en advocaat, hoogleraar Nederlandse taal- en letterkunde
• Henri van Kol (1852-1925) — medeoprichter SDAP
• Henk Koning (*1933) — staatssecretaris, president Algemene Rekenkamer
• Adolph Wilhelm Krasnapolsky (1834-1912) — Pools hotelier, oprichter van Hotel Krasnapolsky te Amsterdam
• Anton Kröller (1862-1941) — zakenman, getrouwd met Helene Kröller-Müller

L

• Jacob van Lennep (1802-1868) — schrijver van historische romans, rijksadvocaat, lid Tweede Kamer

M

• Johan Manusama (1910-1995) — president van de Molukse Republiek in ballingschap (RMS)
• Hendrik Marsman (1899-1940) — schrijver, letterkundige, humanist

O

• Alexander van Oranje-Nassau (1818-1884) — grootmeester 1882-1884
• Frederik van Oranje-Nassau (1797-1881) — veldmaarschalk, admiraal, grootmeester 1816-1881
• Willem II der Nederlanden (1792-1849) — Koning der Nederlanden, groothertog van Luxemburg en hertog van Limburg
• Pieter Oud (1886-1968) — minister van financiën, burgemeester van Rotterdam

P

• Frits Philips (1905-2005) — bestuursvoorzitter Philipsconcern
• Willem Pijper (1894-1947) — componist
• Pieter Hendrik Pott (1918-1989) — directeur Rijksmuseum voor Volkenkunde in Leiden, lid van de Loge La Vertu

S

• Ronald Sørensen (*1947) — politicus voor de PVV en daarvoor fractievoorzitter van Leefbaar Rotterdam

T

• Pieter Jelles Troelstra (1860-1930) — advocaat, journalist en politicus, medeoprichter en fractievoorzitter SDAP, Fries dichter

V

• Aat Vis (1920-2010) — burgemeester van Leiden, lid van de Loge La Vertu
• Henk Vonhoff (1931-2010) — staatssecretaris, Commissaris van de Koningin

W

• Rinus van Warven (*1956) — theoloog, cultuurfilosoof
• Johann Wilhelm Heinrich Werlemann (1807-1877) — commissionair, in 1838 een van de drie oprichters van Artis

Z

Henk Zeevalking (1922-2005) — minister van Verkeer en Waterstaat