Franciscus Duwaer

Frans Duwaer was directeur van NV Drukkerij en Uitgeverij J.F. Duwaer & Zonen aan Nieuwe Looiersstraat 45–47 in Amsterdam. Medio 1942 – de eerste jodendeportaties waren aangekondigd – concludeerde G.J. van der Veen dat het ‘vermaken’ van PB’s en het handmatig maken van nieuwe PB’s te veel tijd kostte en te primitief-ogende exemplaren opleverde. Via jhr. W.J.H.B. Sandberg kwam hij in contact met Duwaer, die in staat bleek nieuwe, authentiek uitziende PB’s machinaal te vervaardigen. In de loop der tijd werden de aanloopproblemen – het ondergrondpatroon en watermerk – overwonnen. Het probleem met het lettertype werd door Duwaer opgelost door de aanschaf van een speciale zet- en gietmachine (waarvoor hij bedieningsinstructies kreeg van A.M. Stiebner). Samen met Van der Veen en W.J.C. Arondeus behoorde Duwaer tot de kern van de Persoonsbewijzen-centrale (PBC), die zich ontwikkelde tot de grootste producent van nagemaakte PB’s en eind 1943 omstreeks 100 medewerkers telde. Ondanks een ernstige maagkwaal drukte Duwaer, samen met een aantal medewerkers (onder wie W.B. Vreugdenhil), bijna twee jaar lang iedere zondag in totaal 60 à 70.000 valse PB’s (eind 1943 ging ongeveer tweederde naar de LO), ca. 75.000 Tweede-Distributiestamkaarten, vele Ausweise, bonkaarten, zegels, doopbewijzen, formulieren, briefhoofden en andersoortige documenten. Op 8 juni 1944 werd Duwaer door de Sipo gearresteerd en twee dagen later ter dood veroordeeld en gefusilleerd.

• archiefkaart Stadsarchief Amsterdam
• Oorlogsgravenstichting
• Erelijst van Gevallenen 1940-1945
• Wikipedia
• traces of war - verzetskruis
• Eerebegraafplaats Bloemendaal