Jacques Wyns de Weygaert

Jacques jonkheer Wyns de Weygaert (Strijtem, 24 februari 1738 - Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek, 2 februari 1810) was een Belgisch notaris, vrederechter, herenboer en burgemeester van Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek.

Biografie

Jacques jonkheer Wijns was de zoon van notaris Jacques Ignace jonkheer Wijns (1709-1776) die in latere jaren baljuw was van de baronie Strijtem en Lombeek, en Marie Pétronille Witteleers (1712-1757). Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Leuven waarin hij in 1761 doctoreerde. Na zijn studies ging hij aan de slag als hulpnotaris of notarisklerk bij diens vader. Eind jaren 1760 nam hij het notariaat over. Vanaf 1778 fungeerde hij dan nog eens als vrederechter op het vredegerecht van Lennik. Nog enkele jaren later werd Jacques Wijns benoemd tot gemeentesecretaris van zijn thuisgemeente Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek. Tussen de jaren 1795 en 1801 was hij burgemeester van deze gemeente, waardoor hij moest afzien van zijn mandaat van vrederechter: na de Franse Revolutie was het immers verboden om dergelijke functies opeen te stapelen.

Hij huwde in 1764 met Clara Van Belle. Zij kregen vier kinderen. Nadat hun oudste dochter Anne-Cathérine in 1789 in het huwelijk was getreden met notaris Pierre-François Gillis kwam deze bij hem in dienst en nam uiteindelijk ook het notariaat "Wijns" over.

Notaris Jacques Wijns woonde enige tijd met z'n gezin in een hoeve aan de Vossenbunderstraat te Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek maar kocht in de jaren 1770 de Gooikse hoeveafspanning (of herberg) Drie Egypten die hij volledig liet ombouwen tot burgerwoning. Hierna liet hij nog eens enkele gebouwen en hoeves in de buurt optrekken. Het gros hiervan erfde zijn jongste zoon Petrus Wyns (1777-1840), die tot zijn overlijden woonachtig bleef in de burgerwoning.

In 1805 trok Jacques Wijns zich terug uit het professionele leven.

In 1808 kreeg hij de toelating om de suffix aan de geslachtsnaam toe te voegen en Wijns te veranderen in Wyns. Het woord 'Weygaert' is een archaïsche plaatsaanduiding die het gebied tussen de gehuchten Oplombeek en Woestijn aanduidt, wat duidelijk te zien is op de Ferrariskaart, waar deze familie een groot deel van in bezit had en waar zij ook woonden. De naam Wyns de Weygaert werd enkel verleend aan Jacques (1738-1810) en zijn zoon Jacques Wijns (1769-1809). Omdat zijn zoon kinderloos overleed stierf deze naam direct weer uit.

Jacques jonkheer Wyns de Weygaert overleed in 1809, drie maanden na het overlijden van zijn oudste zoon. Ook z'n echtgenote Clara overleed nog datzelfde jaar.

Familie

Voorouders en afstammelingen
Hij werd geboren als zoon van de Brusselse notaris Jacques Ignace jonkheer Wijns (1709-1776) die in latere jaren baljuw was van de baronie Strijtem en Lombeek, en Marie Pétronille Witteleers (1712-1757). Hierna hertrouwde Jacques Ignace met Elise Maertens. Jacques Ignace was immers grootoom van de liberale Brusselse burgemeester en edelman François-Jean Wyns de Raucour die een kleinzoon was van Jacques Joseph Wijns (1710-1763), een jongere broer van Jacques Ignace.

Hij huwde in 1764 met Clara Van Belle (1737-1810), dochter van de meier van de heerlijkheid Gaasbeek en schepen van Lennik. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren.

• Anne-Cathérine Wyns (1766-1829), trouwde in 1789 met Pierre-François Gillis, eerst notaris te Asse en wie later het notariaat "Wijns" te Brussel overnam en als dusdanig zijn schoonvader opvolgde.
• Jacques jonkheer Wyns de Weygaert (1769-1809), adjudant en karabinier tijdens de Brabantse Omwenteling en later gepromoveerd tot majoor. Huwde in 1807 met Emmarantia de Dobbeleer. Het koppel bleef kinderloos.
• Adrienne Wyns (1774-1837), trad in 1796 in het huwelijk met de achttien jaar oudere Jan-Frans Eylenbosch (1756-1824) die kapitein was van het vrijwilligerskorps van Lombeek in de Brabantse Omwenteling. Later bouwde hij samen met z'n Franse zakenpartner Jacques Levionnois in Aalst een garenfabriek waarmee zij één van de grondleggers waren van de industrialisering en werkgelegenheid in deze stad. Jan-Frans Eylenbosch was geruime tijd schepen van Aalst en tussen 1816 en 1817 burgemeester hiervan.
  • Petrus Eylenbosch (1796-1840), notaris te Aalst en senator in de pas opgerichte Belgische Senaat. Zijn dochter Marie Jeanne Eylenbosch was schoonmoeder van Baron Edmond van Eetvelde, Koninklijk adviseur van Leopold II van België, Hoofd van de Vrijstaat Congo en Minister van Staat
• Petrus Wyns (1777-1840), advocaat, vanaf 1812 vrederechter te Lennik tot kort voor zijn overlijden, herenboer, vanaf 1819 schepen van Gooik en tussen 1832 tot 1839 burgemeester van deze gemeente. Hij huwde in 1807 eerstmaal met Jonkvrouw Marie Jeanne-Thérèse de Wouters d'Oplinter (1778-1819), en in 1821 andermaal met Adrienne Cools (1791-1879). Met elks kreeg hij drie kinderen, waaronder:
  • Jacques Wyns (1809-1818)
  • André-Joseph Wyns (1826-1907), doctor in de rechten, notaris te Meerbeke en Ninove, schepen van Gooik en gedurende 20 jaar provincieraadslid voor de provincie Brabant en herenboer. Trouwde met Catharina De Bremaeker (1823-1910), afstammelinge van de Ninoofse familie De Bremaeker, groothandelaars in vleeswaren en buitenpoorters. Zij hadden drie kinderen, waaronder:
    • Pélagie Wyns (1856-1888), lerares
    • Gustave Wyns (1865-1924), Inspecteur-Generaal voor het Basisonderwijs, gemeenteraadslid (1899-1911) en schepen (1911-1924) van Gooik, bestuurslid en essayist bij het onderwijzersblad "De Toekomst"
  • Jeanne-Marie Wyns (1829-1921), huwde eerst met de Gentse notaris Eugène De Wilde (1812-1874) van wie ze in 1864 scheidde. Hierna trad ze in het huwelijk met Karel Cosyns (1824-1885), vrederechter te Herzele en ontvanger der Directe Belastingen.
    • Cyrille De Wilde (1853-1928), notaris te Gent
    • Marie-Rosalie De Wilde (1860-1941), echtgenote van notaris Jean Adolphe Ide

Bij het overlijden van Jonkheer Jacques Wyns de Weygaert in 1809 kwam er meteen een einde aan de verderzetting van dit geslacht. Petrus Wyns kreeg echter geen toelating om deze naam over te nemen omdat zijn vader nog de enige naamdrager was en kort na zijn oudste zoon overleed. Hierdoor waren er slechts twee naamdragers en stierf het geslacht in 1810 uit.

Activisme

Doorheen de tijd waren vele leden uit deze familie politiek actief; Bijna alle generaties vervoegden de gemeenteraad en droegen enige tijd de burgemeesterssjerp. Verder waren vader en zoon Jacques Wyns de Weygaert actieve aanhangers van Jan Frans Vonck tijdens de Brabantse Omwenteling (1789-1790). Jacques Wyns de Weygaert (1769-1809) werd tot adjudant benoemd tijdens deze gebeurtenis. Dat aan de zijde van zijn toekomstige zwager Jan Frans Eylenbosch, die kapitein was van het vrijwilligerskorps van Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek.

Bronnen

Roland D'ANETHAN & DE JONGHE D'ARDOYE, La famille Mosselman à Bruxelles, Brussel, 1955.
Textielindustrie in Aalst
Erfgoedtijdschrift Roosdaal, 24 Dec 2014 Rausa jrg.6, nr.1 Blz.9
Oscar COOMANS DE BRACHÈNE, État présent de la noblesse belge, Annuaire 2001, Brussel, 2001.
Rijksarchief, Archievenoverzicht, Notarissen

Bron: "Wikisage", "Jacques Wyns de Weygaert", ( https://nl.wikisage.org/wiki/Jacques_Wyns_de_Weygaert ), 06/10/2022