Pari Khan Khanum Safavid princess - daughter of Tahmasp I and de facto ruler

28 generations to the 1st Shi'ite Zayidi Emam's brother who was a son of Emam Sejjed Ali ibn Husayn Zayn al Abidin. Imam Ali Al-Sajjad Zain-ul-Abedin Al Husayni

Pari Khan Khanum (Persian: پریخان خانم‎‎, also spelled Parikhan Khanum) was a Safavid princess. She was the second daughter of the Safavid king (shah) Tahmasp I (r. 1524 – 1576) and was a influential and bright figure in the Safavid Empire. She was strangled to death on 12 February 1578 at Qazvin, by Khalil Khan e Afshar (ref: page 135 of Don Juan of Persia - A Shi-Ah Catholic 1560-1604).

=======

https://alchetron.com/Pari-Khan-Khanum
https://en.wikipedia.org/wiki/Pari_Khan_Khanum

=====

Pari Khan Khanum was born as the second daughter of the Safavid king Tahmasp I by his Circassian wife Sultan-Agha Khanum in August 1548 at Ahar.[2] When Tahmasp's brother Bahram Mirza Safavi died in 1549, he took care of the latter's children, even announcing prince Badi-al Zaman Mirza Safavi as his own son. He thereafter made him the governor of Sistan, and offered him Pari Khan Khanum (who was at that time 10 years old) as a wife, which he accepted. However, since she was Tahmasp's favored daughter, she was not allowed to go alongside her husband to Sistan.

Succession disputes.
On 18 October 1574, Tahmasp became ill—during his illness, he was close to dying two times, and he still hadn't chosen a successor. Thus the main chieftains of the Qizilbash arranged a meeting to discuss about who should be the successor. The Ustalju clan, and the Shaykhavand clan (which was related to the Safavid family) favored Haydar Mirza Safavi. The Georgians also supported him, since his mother was Georgian.

The Rumlu, Afshar, and the Qajar clan favored Ismail Mirza Safavi, who was jailed in the Qahqaheh Castle. Pari Khan Khanum also favored Ismail Mirza.[2] While Tahmasp was still ill, those who supported Haydar Mirza, sent a message to the castellan of Qahqaheh Castle, named Khalifa Ansar Qaradghlu. They requested him to have Ismail Mirza killed. However, Pari Khan Khanum managed to find out about it and told Tahmasp about the plot. Tahmasp, who still had some feelings for Ismail Mirza
Shah Ismail II Safavi r. 1576-1577 (34c) due to the courage he used to have in the battles with the Ottoman Empire, sent a group of Afshar musketeers to the Qahqaheh Castle to protect him.[2] Two months later, Tahmasp recovered from the life-threatening illness he had. Two years later, on 14 May 1576, he died in Qazvin. Haydar Mirza was the only son who was with him when he died, and thus the following day, he announced himself as the new king. Normally, some Qizilbash tribes would guard the royal palace and take turns with other others—unfortunately for Haydar Mirza, on that day all the Qizilbash guards were either from the Rumlu, Afshar, Qajar, Bayat, or the Dorsaq tribe—all loyal supporters of Ismail Mirza.

When Haydar Mirza found out about the dangerous position he was in, he took Pari Khan Khanum (who was also in the palace) "into custody as a precautionary measure" (Parsadust).[2] Pari Khan Khanum then "threw herself at her brother's feet in the presence of Haydar Mirza's mother", and tried to urge him to let her leave the palace, stating that she was the first to acknowledge his rule by making a prostrating to him—she vowed that she would attempt to persuade Ismail Mirza's supporters to change their mind, which included her brother Suleiman Mirza and her Circassian uncle Shamkhal Sultan. Haydar Mirza accepted her request, and gave her permission to leave the palace. However, after she left the palace, she broke her oath and gave Shamkhal the keys to the gate of the palace.

When the supporters of Haydar Mirza found out about the threat their king was in, they hurried to his royal residence to save him. However, the palace guards, who disliked Haydar Mirza (although he had tried to win them to his side by making several promises) closed the entrances of the palace. At the same time, the supporters of Ismail Mirza, entered the palace and went to its inner part. However, Haydar Mirza's supporters shortly managed to break through the gate, but did not reach there in time—Ismail Mirza's supporters found Haydar Mirza, dressed as a woman in the royal harem. He was immediately captured and beheaded. His bloody head was then thrown down to Haydar Mirza's supporters, who stopped their resistance, which thus meant that Ismail Mirza could safely ascend the throne.

De facto ruler of the Safavid realm During the dynastic struggle between the two brothers, Pari Khan Khanum became the de facto ruler of the state; it was her that ordered all the princes and top-ranking members of the realm to gather at Qazvin's main mosque on 23 May 1576, where a famous cleric named Mir Makhdum Sharifi, read the khutbah in the name of Ismail Mirza, thus confirming him as the new king of the Safavid dynasty

https://en.wikipedia.org/wiki/Pari_Khan_Khanum

http://khiaraji.blogfa.com/post-492.aspx

ساقیا تکیه بر این دار فنا نتوان کرد باده بیش ار که تفییر قضا نتوان کرد

خانه بر رهگذر سیل نتوان ساخت فکر جاوید در این کهنه سرا نتوان کرد

طاق ابروی تو محراب دلم تا نشود ای پری چهره به اخلاص دعا نتوان کرد

ای ٬حقیقي٬ چو تو را عمر به پایان برسد با همه حکمت لقمانش دوا نتوان کرد

پریخان خانم (۹۸۵–۹۵۵ (قمری))، دختر شاه طهماسب یکم و شاهزادهٔ با نفوذ دربار صفوی بود.

En ce jardin trompeur, O guide, aucun repos, Apporte donc le vin car le destin est fixe Nul ne bâtit son toit dans le lit d'un torrent Nul ne fait de dessein, en cette cour antique Jusqu'à ce que la courbe de tes sourcils ne soit Devenue marécage où s'égare mon âme Tu ne peux, O bellâtre, engager ma candeur O, frère - “de sang” dis-tu - rien ne te guérira, Pas même la vie avec sa sagesse de Luqman*, Lorsqu'elle t'aura laissé aux portes de la mort.

Pari Khan SAFAVI (1548-1578) Adapté du persan par Sylvie Mochiri Miller https://poetrytranslations.blogspot.com/2018/07/blog-post.html پس از مرگ شاه تهماسب، اسماعیل دوم برای مدت کوتاهی برتخت نشست. در این مدت او مشغول خونریزی و حذف شاهزادگان صفوی شد. خشونت بی حد و مرز او باعث ناخشنودی بزرگان قوم و امرا گردید و سرانجام منجر به برکناری و قتل او شد.

پریخان خانم نقش به سزایی در به قدرت رساندن برادر خود، شاه اسماعیل دوم و قتل برادر دیگرش حیدر میرزا (ولیعهد و رقیب اصلی اسماعیل میرزا) ایفا کرد.[%DB%B1][%DB%B2]

خشونت اسماعیل دوم، گرایش وی به تسنن، طرد پریخان خانم دختر قدرت‌طلب و بانفوذ شاه تهماسب و تهدید امرای قزلباش نهایتاً منجر به کشته شدن او شد. کشندگان شاه اسماعیل با همکاری کنیزان حرم و پریخان خانم افیون مصرفی شاه را مسموم کردند و محافظان روز بعد شاه را نیمه‌مرده همراه با رفیقش حسن بیک حلواچی از اتاق او در دولتخانه بیرون آوردند. شاه ساعتی بعد مرد اما حسن بیک زنده ماند.[%DB%B3] برخی نوشته‌اند ۱۲ مرد به لباس زنانه به اتاق خواب او رفتند و به تحریک خواهر شاه پریخان خانم، او را خفه کردند. برخی مرگ او را به بیماری قولنج ذکر کرده‌اند و عده‌ای مرگ او را خوردن تریاک یا فلونیای زیاد در منزل حسن‌بیگ حلواچی اوغلی نوشته‌اند. برخی دیگر هم در آن عصر مرگ شاه اسماعیل دوم را باور نداشتند و می‌گفتند وی کشته نشده است.[%DB%B4]

در این زمان پری خان خانم خواهر او از حمایت بعضی امرای قزلباشها برخوردار بود و در به قدرت رسیدن محمد خدابنده که شاهزاده‌ای ناتوان و بیمار بود نقش کلیدی داشت. پری خان خانم امیدوار بود پس از به تخت نشستن محمد نابینا خود کنترل قدرت را در دست داشته باشد اما در عمل اینگونه نشد و پری خان خانم یکسال بعد به قتل رسید. در سالهای ابتدایی پادشاهی محمد خدابنده، همسر او خیر النساء بیگم و وزیرش میرزا سلمان جابری اصفهانی قدرت زیادی یافتند.

زندگی‌نامه[%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4] نوشتار(های) وابسته: درگیری‌های جانشینی شاه طهماسب یکم پریخان خانم، دختر شاه طهماسب اول دومین پادشاه سلسله صفویان و خواهر شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده، سومین و چهارمین پادشاهان صفوی بود.

از آغاز زندگی او اطلاعی در دست نیست، جز آنکه در حوالی اهر یا ابهر از مادری چرکس به دنیا آمد. وی مورد توجه پدر بود و به دلیل کاردانی مشاور او شد. به هنگام بیماری شاه که به مرگ او انجامید، امیران قزلباش تصمیم گرفتند که حیدرمیرزا، برادر ناتنی پریخان خانم، را به جانشینی او برگزینند. اما پریخان خانم از تقربی که نزد پدر داشت سود جست و نظر شاه را نسبت به حیدرمیرزا برگرداند تا اسماعیل میرزا، برادر دیگرش را که در قلعه قهقهه زندانی بود به جانشینی انتخاب کند، حیدر میرزا شبانه تاج سلطنت بر سر نهاد و گرجیهای طرفدار او درهای حرم را بستند و پریخان خانم در قصر محبوس شد. حیدرمیرزا که از مخالفت پریخان خانم با خود آگاه بود. تصمیم به کشتن او گرفت اما او برادر را فریفت و از قصر خارج شد. پریخان خانم پس از آزادی کلید درگاه را به سلیمان میرزا و شمخال سلطان، دایی خود که رئیس چرکسها بود، سپرد. آنان با سیصد نفر چرکس در حمله به حرمسرای حیدرمیرزا او را کشتند. در عین حال خانة پریخان خانم پناهگاه گرجیهای طرفدار حیدرمیرزا شد و زنان به خانه وی پناه بردند. پریخان خانم نخست یکی از امیران قزلباش را به قلعة قهقهه فرستاد تا اسماعیل میرزا را به قزوین آورده بر سریر پادشاهی بنشاند. پریخان خانم بر این اندیشه بود که چون شاه جدید را در کسب قدرت یاری رسانده می‌تواند در امور سلطنت مداخله کند، اما شاه اسماعیل پس از رسیدن به قزوین از قدرت پریخان خانم کاست و امیران قزلباش را از گرد او پراکند و ملازمانش را جواب کرد. همچنین اموال او را مصادره کرد و شاهزاده از آن پس زندگی محقری در پیش گرفت. شاه اسماعیل دوم، که نگران حمایت پریخان خانم از برادرش سلیمان میرزا برای جانشینی تخت و تاج بود، سلیمان میرزا را نیز کشت. این کشتارها سبب مخالفت سران قزلباش با او و تماسهای پنهانی آنان با پریخان خانم شد.

همه منابع دربارهٔ نقش پریخان خانم در مرگ شاه سخن گفته‌اند. به نوشته روملو پریخان خانم به کمک حسن بیک حلواچی اُغلی، ندیم شاه اسماعیل، شاه را مسموم کرد؛ نیز گفته‌اند که چون پریخان خانم در دورة سلطنت شاه اسماعیل بی اعتبار شده بود با کنیزان حرم همزبان شد و شاه را مسموم کرد

پس از مرگ شاه، سلطان قلخانچی اُغلی ذوالقدر، حاکم شیراز، شاه شجاع، پسر هشت ماهة شاه اسماعیل دوم، را برای سلطنت پیشنهاد کرد تا پریخان خانم عهده دار نیابت سلطنت باشد. اما امیران قزلباش به سلطنت محمدمیرزا، پسر بزرگ شاه طهماسب، رأی دادند ولی چون محمد میرزا نابینا بود، کارهای سلطنت در دست پریخان خانم قرار گرفت.

میرزا سلمان جابری اصفهانی، وزیر شاه اسماعیل، که به پریخان خانم و شمخال سلطان اعتماد نداشت، از قزوین نزد شاه و همسرش، مهدعلیا خیرالنسا، رفت و آنان را از قدرت و اختیار پریخان خانم و اطاعت و انقیاد امیران قزلباش از او، آگاه ساخت؛ بلافاصله نیز خبر رسید که پریخان خانم و شمخال سلطان و چرکسها قصد شورش دارند.

شاه و مهدعلیا، ابتدا فرمان حکومت شکی را برای شمخال سلطان فرستادند تا او را از قزوین دور کنند. سپس مهدعلیا شوهرش را بر آن داشت تا پریخان خانم را به خانه خلیل خان افشار، لله پریخان خانم، بفرستد. برخلاف دستور شاه، و به دستور پریخان خانم، او را به خانة خودش می‌بردند که در میان راه ملازمان خلیل خان هجوم آوردند و او را به خانة خلیل خان بردند و در آنجا خفه کردند. اموال او که ده هزار تومان می‌شد به پاس این خدمت به خلیل خان بخشیده شد.

جسد پریخان خانم در امامزاده حسین، در کنار سلیمان میرزا و شاه اسماعیل به خاک سپرده شد. پریخان خانم اعتبار و نفوذ زیادی در دربار داشت، چنان‌که برای مثال توجه خاص او به میرزا مخدوم شریفی، مفسر و محدث و واعظ اهل تسنن، سبب شد تا او در عهد شاه اسماعیل دوم عهده دار نیمی از امور صدارت شود و زمانی که مخالفت امیران قزلباش با شاه، به زندانی شدن میرزا مخدوم انجامید، بعد از درگذشت شاه، مرحمت پریخان خانم سبب رهایی او و مهاجرتش به عتبات عالیات شد.

محتشم کاشانی اشعار زیادی در مدح پریخان خانم سروده‌است. از بناهای منسوب به وی، مدرسه پریخان خانم در اصفهان در نزدیکیهای چهار سو مقصود، بوده‌است

En ce jardin trompeur, O guide, aucun repos, Apporte donc le vin car le destin est fixe Nul ne bâtit son toit dans le lit d'un torrent Nul ne fait de dessein, en cette cour antique Jusqu'à ce que la courbe de tes sourcils ne soit Devenue marécage où s'égare mon âme Tu ne peux, O bellâtre, engager ma candeur O, frère - “de sang” dis-tu, rien ne te guérira, Pas même la vie avec sa sagesse de Luqman*, Lorsqu'elle t'aura laissé aux portes de la mort.

Pari Khan SAFAVI (1548-1578) Adapté du persan par Sylvie M. Miller ( http://poetrytranslations.blogspot.com/2018/07/blog-post.html )

• Luqman bin Baura. He was descended from Azar, the father of Abraham as In Tafsir al-Kasysyaf (al-Zamakhsyari's work), Luqman was described as a very black-skinned man with a very thick face.