count Jozef Antoni Kossakowski, General

Juozapas Antanas Korvin-Kosakovskis (1771—1842) - prancūzų kariuomenės generolas ir imperatoriaus Napoleono Bonaparto adjutantas, ypač pasižymėjęs 1812 m. kampanijos Rusijoje metu.

Etmono Simono Kosakovskio protekcijos dėka tapo LDK divizijos I brigados vėliavininku. Juozapas Antanas Kosakovskis buvo Tado Kosciuškos šalininkas ir asmeninis draugas.

1812 m. įstojo į prancūzų armiją. Kaip ir nemažai Lietuvos-Lenkijos patriotų siekė su Prancūzijos pagalba atstatyti Abiejų Tautų Respubliką 1772 m. ribose. Juozapas Antanas Kosakovskis greit tapo Napoleono I pirmuoju adjutantu. Jam buvo suteiktas generolo laipsnis bei prancūzų grafo-comte titulas. Juozapas Antanas Kosakovskis ėjo Maskvos karo komendanto pareigas.

Apsigyveno Vilniuje, kolekcionavo Napoleono karo relikvijas ir įvairias senienas, kurias vėliau paveldėjo jo sūnėnas Pranciškus (brolio Simono sūnus), perdavęs visą kolekciją Vilniaus muziejui.

Iš dėdės Simono - etmono paveldėjo Lukonius (Liukonių dvaras, dabar Širvintų rajonas), kuriuose mirė spalio 28 d. 1842 m. Nepaliko palikuonių. Generolo palaikai ilsisi Jonavos Šv. Jokūbo bažnyčios požemyje.

Apdovanojimai

• Napoleono I kalavijas,
• Maltos ordinas,
• Geležinės karūnos ordinas,
• Napoleono ordinas,
• narystė Garbės legione (karininkas).

  ---

Юзаф Антоній Касакоўскі (1771—1842) быў генералам французскай арміі і ад'ютантам імператара Напалеона Банапарта.

Józef Antoni Kossakowski herbu Ślepowron (ur. w 1772, zm. 28 października 1842 w Łukoniach) – generał wojsk francuskich, adiutant Napoleona I, przedstawiciel Litwy w jego sztabie, komendant 3. Brygady Kawalerii Narodowej Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Urodził się w Marciniszkach na Litwie, był synem Antoniego (kasztelana inflanckiego) i Eleonory ze Straszewiczów. Kształcił się w szkole pojezuickiej pijarów w Wilnie. Nadano mu starostwa zasielskie, zasmudzkie i perebrudzkie.

Jako chorąży 8. chorągwi I brygady kawalerii narodowej Wielkiego Księstwa Litewskiego wziął udział w kampanii wojennej wojny polsko-rosyjskiej 1792. Dzięki wsparciu stryja, hetmana Szymona, został awansowany na majora oraz mianowany dowódcą III brygady kawalerii narodowej. Po wojnie był podobno rozważany jako kandydat do stanu duchownego, miał zostać koadiutorem innego stryja, biskupa inflanckiego Józefa Kazimierza Kossakowskiego. W 1792 roku został wybrany konsyliarzem konfederacji generalnej litewskiej w konfederacji targowickiej.

Brał udział w insurekcji kościuszkowskiej, m.in. w obronie Wilna. Po upadku powstania przebywał przez kilka lat w Paryżu, następnie powrócił na Litwę, gdzie porządkował sprawy majątkowe i spadkowe.

Po wkroczeniu wojsk napoleońskich na Litwę został mianowany generałem brygady w korpusie litewskim. Był adiutantem przy Sztabie Cesarskim i członkiem Gwardii Honorowej. 3 sierpnia 1812 otrzymał dowództwo pułku strzelców pieszych litewskich i z okręgu połockiego. Brał udział w kampaniach 1812, 1813 i 1814, m.in. w walkach pod Smoleńskiem, Możajskiem, Moskwą (29 września 1812 przez 3 dni był formalnym gubernatorem Moskwy) i Berezyną, następnie (jako adiutant przy dworze cesarskim) w bitwach pod Lützen, Spandau, Budziszynem, Dreznem, Lipskiem i Hanau. W 1814 na kilka miesięcy z działań wojennych wyłączyła go ciężka choroba. Po powrocie do sztabu Napoleona był świadkiem abdykacji cesarza w Fontainebleau (jako jedyny Polak obok Stanisława Wąsowicza).

W 1814 otrzymał tytuł hrabiego cesarstwa francuskiego, był także kawalerem maltańskim. Po powrocie na Litwę zasłynął jako kolekcjoner pamiątek wojskowych i napoleońskich, w jego posiadaniu znajdował się m.in. mundur i włosy Napoleona. W parku przy swojej posiadłości w Łukoniach postawił pomnik swojemu koniowi, na którym odbywał kampanie u boku Napoleona. Zmarł 28 października 1842 w Łukoniach, został pochowany w Janowie (na Litwie).

Był odznaczony dwukrotnie Legią Honorową (3 października 1812 Krzyżem Kawalerskim, 24 października 1813 Krzyżem Oficerskim), Krzyżem Kawalerskim Orderu Korony Żelaznej, Krzyżem Kawalerskim Orderu Obojga Sycylii (1813), oraz Krzyżem de la Fleur de Lys (nadanym przez księcia Artois, późniejszego króla Francji Karola X).

Przypisy

• Mariusz Machynia, Valdas Rakutis, Czesław Srzednicki, Wojsko Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kraków 1999, s. 74.
• Korwin (Kossakowski) S., Trzeci Maj i Targowica, Kraków 1890, s. 128.
• Tadeusz Jeziorowski: The Napoleonic Orders. Ordery Napoleońskie. Warszawa 2018, s. 147
• Polski Słownik Biograficzny. T. XIV. 1968–1969., artykuł autorstwa Zofii Kossakowskiej-Szanajcy