-2011-05-26-11:39-jMu-meeZOEKen, helpen verWERKen & herZIENingen & document-e/o-profiel-linken en discussiebijdragen welkom. Straks ook graag attendering op interessante, leerzamen & leuke internet-URLs om profielen van mijnwerkers en documentatie te illustreren

Mijnbouw

-steenkolen-olie-gas-metalen-etc.

Europese mijnen

Steenkolenmijnen

Nederlandse Staatsmijnen sinds 1901

Bij Nederlandse wet van 24 juni 1901 werd beschikt dat van staatswege in Zuid-Limburg kolenmijnen zouden worden ontgonnen. De bij deze wet voor Staatsexploitatie aangewezen terreinen beslaan vrijwel geheel Zuid-Limburg waar steenkolen in de bodem voorkomen, voor zover niet reeds eerder aan particulieren concessie was verleend. De wetgeving is een reactie van de overheid op initiatieven van privé-kapitaal-verschaffers, die in het laatste kwart van de negentiende eeuw al begonnen waren met de particuliere mijnbouw in Nederland.

Afvoer van kolen regelde de Staatsmijnen met eigen locomotieven & speciale goederenwagens via eigen dubbelsporige spoorlijn van Staatsmijn Hendrik -via NS-station Nuth--Staatsmijn Maurits- naar haven Stein a/d Maas. Personen vervoerde men met eigen Pullmanrijtuig. De Staatsmijn Hendrik integreerde in 1963 met Staatsmijn Emma, Staatsmijn Emma-Hendrik genoemd. De Nederlandse Staatsmijnen gingen later over in Koninklijke DSM NV. Er verschenen twee bladen over de Nederlandse mijnbouw: Steenkool 1946-1955 & Nieuws van de Staatsmijnen 1952-1975.

• Staatsmijn WILHELMINA --- NL-Limburg-Terwinselen 1906-1969
• Staatsmijn EMMA --- NL-Limburg-Treebeek/Hoensbroek 1911-1973
• Staatsmijn HENDRIK --- NL-Limburg-Brunssum 1915-1963
• Staatsmijn MAURITS --- NL-Limburg-Lutterade-Geleen 1926-1967
• Staatsmijn BEATRIX --- NL-Vlodrop- -1954- nooit in productie genomen

Particuliere steenkolen-mijnen in Nederland-Limburg

Nederland beschikte van de negentiende tot het laatste kwart van de twintigste eeuw over in totaal 12 mijnzetels. Acht daarvan waren in handen van particuliere, vaak buitenlandse, ondernemingen die met privékapitaal de kolenmijnen exploiteerden. Met de latere ontginningen door de staatsmijnen bood deze industrie - rechtstreekse - werkgelegenheid aan ca. 65.000 mensen. Indirect waren nog eens 30.000 personen van de bedrijfstak afhankelijk.

De volgende particuliere steenkoolmijnen zijn in Nederlands Limburg in bedrijf geweest:

• Domaniale Mijn --- NL-Limburg-Kerkrade 1815-1969 ---
• Oranje-Nassau I --- NL-Limburg-Heerlen 1899-1974 ---
• Oranje-Nassau II --- NL-Limburg-Schaesberg 1904-1971 ---
• Oranje-Nassau III --- NL-Limburg-Heerlerheide 1917-1973 ---
• Oranje-Nassau IV --- NL-Limburg-Heerlen-Heksenberg 1925-1966 ---
• Laura en Vereeniging-mijn LAURA --- NL-Limburg-Eygelshoven 1905-1968 ---
• Laura en Vereeniging-mijn JULIA --- NL-Limburg-Eygelshoven 1927-1974 ---
• Willem-Sophia --- NL-Limburg-Kerkrade-West/ Spekholzerheide 1902-1970 ---

Vuursteenmijnen

De oudste mijnbouw in Nederland is ongetwijfeld de vuursteenmijnbouw, die plaats vond in Zuid-Limburg en het aangrenzende Belgische Voeren.

• Vuursteenmijnen te Rijckholt

En voor de kids:

• Expeditie Vuursteenmijn

De kans dat we een profiel kunnen relateren lijkt me erg klein (hoewel, Adam, God en Zeus schijnen ook tot mijn voorouders te behoren).

Kalksteenmijnen (Mergelgroeves)

Daarna kwamen wellicht de kalksteen- of mergelgroeves. De mergel werd gebruikt als bouwmateriaal (mergelblokken), als specie en pleistermateriaal (kalkbranden) en als meststof (als de landbouwgrond uitgemergeld was).

• Limburgse Mergelgroeven

Blokbreker was een eerzaam beroep. Veel Zuid-Limburgse boeren/dagloners verdienden er in de winter een centje bij als blokbreker. Wordt nu slechts zeer beperkt nog uitgeoefend. Wel bestaat er nog een grootschalige winning van kalksteen voor industriële doeleinden (oa. cement), bijv. de ENCI bij Maastricht.

Bruinkoolgroeves

Wat minder bekend, maar toch, vooral tijdens WO I, een bloeiende industrie: bruinkool winning, als alternatief voor steenkool. Gewonnen in oostelijk Zuid-Limburg. Vanuit mijn jeugd kan ik me herinneren dat we naast kolen ook bruinkool (briketten) stookten.

• Bruinkool

Overzicht Nederlandse delfstoffen

• Delfstoffen Ik mis in dit overzicht nog de rivierklei, waar we toch al sinds de Romeinse tijd dakpannen en bakstenen van bakken.

meer info

• Nederlands Mijnmuseum

kenniscentra

• NL-Delft-TU-faculteit mijnbouw