12th Podolian Uhlan Regiment

12th Podolian Uhlan Regiment
Artists in Arms: Arts & Culture on the Trail of Anders' Army, 1941–1945, extended multimedia guide from Culture.pl

12th Podolian Uhlan Regiment (Polish language: 12 Pułk Ułanów Podolskich, 12 puł) was a cavalry unit of the Polish Army. It was officially formed in 1919, and existed in various forms until 1947. The regiment fought in Polish-Soviet War and World War II. In the Second Polish Republic, it was garrisoned in the village of Bialokrynica near Krzemieniec, Volhynia (current Ukraine). The regiment was part of Wolynska Cavalry Brigade.

Origins

The 12th Podolian Uhlan Regiment is rooted in the Duchy of Warsaw. On June 8, 1809, the 5th Galician-French Cavalry Regiment was formed by Colonel Gabriel Rzyszczewski. Soon afterwards, it was renamed the 12th Uhlan Regiment.

During the November Uprising of 1830-31, the regiment was re-formed by the rebels in former Grand Duchy of Lithuania. It fought the Russians in the region of Samogitia, and was disbanded in late 1831.

Second Polish Republic

In February 1919, the regiment was formed once more. It was based on cavalry units of the former Imperial Russian Army, in which ethnic Poles were in the majority, such as the 1st Guards Cuirassier Regiment. Commanded by Rotmistrz Antoni Czudowski, it was initially called the 1st Polish Cuirassier Regiment.

In late 1918, during the Polish-Ukrainian War, a volunteer cavalry squadron was formed in the area of Lwow. After a merger with a similar unit formed in Warsaw, it was named the 12th Relief of Lwow Regiment. On May 7, 1919, the unit was awarded its flag, funded by the Polish noble family of Belina-Brzozowski, which resided in Podolia. Two days later, its two squadrons set off to fight in eastern Austrian Galicia, capturing the towns of Boryslaw and Bolechow. On October 25, 1919, the regiment was officially named Podolian, after the region in which it fought. Soon afterwards, it was transferred to Pomerelia, where it took part in Poland's Wedding to the Sea.

During the Polish-Soviet War, Podolian Uhlans, as part of Third Cavalry Brigade, fought in Volhynia, an eastern part of former Austrian Galicia. On August 12, 1920, the 1st Cavalry Division was formed. It consisted of elite cavalry regiments of the Polish Army: 1st Krechowce Uhlan Regiment, 12th Podolian Uhlan Regiment and 14th Regiment of Jazlowiec Uhlans. The division fought in the Battle of Radziechow and then in the great cavalry Battle of Komarow.

After the wars had ended, the regiment was garrisoned in the village of Bialokrynica near Krzemieniec, Volhynia (current Ukraine). On February 2, 1921, a new flag was handed to the regiment by Marshal Jozef Pilsudski. The flag was founded by regimental officer, Rotmistrz Michal Grocholski. Two years later, a regimental holiday was established on May 7. A delegation of the unit took part in the funeral of Marshal Pilsudski, in May 1935 in Warsaw. On April 1, 1937, the Second Independent Cavalry Brigade was renamed the Kresowa Cavalry Brigade. The regiment was part of this brigade until its mobilization in August 1939.

1939 Invasion of Poland

During the mobilization of the Polish Army (summer 1939), 12th Podolian Uhlan Regiment was transferred from Kresowa Cavalry Brigade to Wolynska Cavalry Brigade, commanded by Colonel Julian Filipowicz. As part of the brigade, the regiment fought against the advancing panzer Wehrmacht units in the Battle of Mokra and other battles of the Polish defensive war.

In early September 1939, Colonel Andrzej Kuczek, who commanded the regiment, ordered the flag to be transported back to the barracks in Bialokrynica, Volhynia. On the morning of September 17, 1939, when news of Soviet Invasion of Poland reached Bialokrynica, the flag was taken southwards, but it did not reach Romania, as on September 19 in the morning near Zloczow, it was burned by Rotmistrz Jan Chojnacki, who did not want the flag to fall into Soviet hands.

The regiment fought until early October 1939, and its commandant, Colonel Kuczek, was murdered in the Katyn massacre. After the campaign, the regiment was awarded the Virtuti Militari.

Podolian Uhlans in the Soviet Union and Italy

Following the Sikorski–Mayski agreement, the so-called Anders' Army was created in the Soviet Union, out of Poles who had forcibly been resettled in Siberia and other provinces of the country. Among other units, Personal Squadron of General Anders was created, under Rotmistrz Czeslaw Florkowski. In January 1942, the squadron was transported to Tashkent, and in October of that year, by which time it was in Iran, it was renamed the 12th Armoured Cavalry Regiment. In May 1943, the regiment was attached to the 3rd Carpathian Rifle Division, and in December it was renamed the 12th Podolian Rifles Regiment.

As part of II Corps (Poland), the regiment was first transported to Palestine, and then to North Africa. In January 1944, it was conveyed to Italy, and later fought in the Battle of Monte Cassino, during which the Podolian Uhlans were the first to capture the strategic hill. The regiment continued fighting until the end of the Italian Campaign. After the war, the regiment remained in Italy until October 1946. A new flag was handed to it during a special ceremony, which took place on November 11, 1945.

In October 1946 the regiment was loaded on a ship in Naples, and transported to Great Britain. It was dissolved on May 6, 1947. On the next day, the Association of Soldiers of the 12th Podolian Uhlan Regiment was formed.

Commandants

• Rotmistrz Wlodzimierz Kownacki (1918),
• Colonel Henryk Kuncman (KIA 1918),
• Rotmistrz Hamilkar Szeliski (KIA 1918)
• Colonel Józef Tokarzewski (1919-1920, WIA)
• Major Zygmunt Rudnicki (1920),
• Colonel Stanislaw Szantyr (1920),
• Rotmistrz Antoni Szuszkiewicz (1920),
• Major Zbigniew Brochwicz-Lewiƒski (WIA 1920),
• Rotmistrz Tadeusz Komorowski (WIA 1920),
• Rotmistrz Tadeusz Dziewicki (1920),
• Colonel Mikolaj Koiszewski (1921-1924),
• Colonel Zygmunt Rudnicki (1924-1929)
• Colonel Rudolf Rupp (1929-1931)
• Colonel Bronislaw Rakowski (1931-1936)
• Colonel Andrzej Kuczek (1936-1939, murdered in Katyn massacre)

Symbols and traditions

The first flag of the regiment was burned by its officers on September 19, 1939. A second flag, founded by airmen of the Polish Airforce in the West, was handed to General Anders, on November 11, 1945, in Italy. The flag, which featured Our Lady of the Gate of Dawn, is now kept at the Polish Institute and General Sikorski Museum in London.

The regimental badge, accepted by Polish military authorities on February 28, 1922, featured the yellow Podolian sun and the Maltese cross.

On May 7, 1997, the 12th Recce Battalion of Podolian Uhlans, garrisoned in Szczecin, officially took over the symbols and traditions of the Podolian Uhlans.

Sources

• Wojsko Polskie 1939-1945 - Barwa i broń. Warszawa: 1984
• Ułani Podolscy. Dzieje Pułku Ułanów Podolskich 1809-1947, oprac. zbiorowe pod red. Kazimierza Grocholskiego, reprint, * * * Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, Wrocław 1991

12 Pułk Ułanów Podolskich
12 Pułk Ułanów Podolskich
12 Pułk Ułanów Podolskich (12 puł.) – oddział kawalerii Wojska Polskiego II RP.

W Polskich Siłach Zbrojnych

Zalążkiem 12 pułku Ułanów Podolskich w 2 Korpusie był Szwadron Przyboczny Dowódcy PSZ. W ZSRR dowódcą został rtm. Czesław Florkowski. W styczniu 1942 szwadron wraz z armią wyjechał do Taszkentu. 13 kwietnia 1942 z uwagi na zwiększony stan przemianowany na dywizjon z tytułem „Oddział przyboczny PSZ”. W dniu 5 sierpnia rozkazem nr L.dz. 45/tjn./42 Dowódcy PSZ w ZSRR przemianowany został na Dywizjon Rozpoznawczy Dowództwa Armii. W dniu 17 października dywizjon zmienił nazwę na 12 pułk kawalerii pancernej. W maju 1943 r. pułk został przydzielony do 3 Dywizji Strzelców Karpackich i na mocy rozkazu dowódcy APW nr L.dz.1408/tjn/43 z dnia 4 maja 1943 roku otrzymał nazwę 12 Podolski Pułk Rozpoznawczy, a w grudniu nastąpiła ostateczna zmiana w nazwie na 12 pułk Ułanów Podolskich Z dniem 6 maja 1947 rozwiązany został 12 pułk Ułanów Podolskich. Na wielkim zjeździe 7 maja 1947 zostało powołane do życia Koło Żołnierzy 12 Pułku Ułanów Podolskich. 11 listopada 1966 roku nadano pułkowi Order Virtuti Militari[17]

Tradycje

Rodowód 12 pułku Ułanów Podolskich wywodzi się z epoki Księstwa Warszawskiego. 8 czerwca 1809 powstał 5 pułk Jazdy Francusko-Galicyjskiej dowodzonej przez pułkownika Gabriela Rzyszczewskiego. Po włączeniu wojsk Francusko-Galicyjskich do Armii Polskiej 5 pułk został przemianowany na 12 pułk ułanów używając na pamiątkę barw czerwono-biało-niebieskich.

    Osobny artykuł: 12 Pułk Ułanów (Księstwo Warszawskie).

Ponowne odtworzenie pułku nastąpiło w czasie powstania listopadowego. Oddziały partyzanckie połączone z wojskami regularnymi tworzyły w Czabiszkach 12 pułk ułanów. Na dowódcę 26 maja 1830 został wyznaczony major ks. Jan Giedroyć. W końcowej fazie walk powstańczych pułk wziął udział w bitwie pod Powendeniami i Nowym Miastem Żmudzkim, gdzie dowódca pułku otrzymał 3 rany postrzałowe w wyniku czego zmarł. Wkrótce oddziały zostały okrążone i rozbrojone.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Po raz trzeci w swojej historii pułk odrodził się w czasach II Rzeczypospolitej w lutym 1919. Zawiązkiem pułku był wydzielony 9 grudnia 1917 z 1 pułku kirasjerów Gwardii Rosyjskiej (tzw. „żółtych”) oddział jazdy. Dołączyły do niego inne oddziały jazdy dowodzone przez Polaków. Powstała 1 Chorągiew Kirasjerów Polskich z dowódcą podrotmistrzem Antonim Czudowskim (wraz z nimi inni podrotmistrze, m.in. Włodzimierz Kownacki), która po połączeniu z Polakami wydzielonymi z 11 Dywizji Kawalerii rosyjskiej została przemianowana na I dywizjon pułku kirasjerów polskich[2]. Po całkowitym naborze jednostka została przemianowana na 2 pułk strzelców konnych 17 stycznia 1918[3]. Następnie dokonano kolejnych zmian nazwy jednostki: 7 marca 1918 na 5 pułk ułanów, 20 kwietnia 1918 na 7 pułk ułanów, nowym dowódcą został wówczas płk Henryk Kuncman[4]. W miejscu kwaterowania zaczęły pogarszać się stosunki z ludnością ukraińską. 14 kwietnia pod wsią Kanawą Ukraińcy zabili dowódcę pułku[5].

10 czerwca 1918 nastąpiła powolna likwidacja pułku na żądanie austriackich wojsk okupacyjnych. Podczas walk o Lwów w 1918 Naczelny Wódz zarządził sformowanie oddziału ochotniczego jazdy. Z 7 pułku ułanów III Korpusu Polskiego sformował się oddział nazwany Szwadronem Jazdy Województwa Warszawskiego Odsieczy Lwowa, broniący później we Lwowie rogatki Żółkiewskiego i wsi Zboiska. W Warszawie powstał nowy szwadron, z którego po walce powstał dywizjon z rtm. Zygmuntem Rudnickim na czele. 19 lutego 1919 nadano nazwę 12 pułku Odsieczy Lwowa[6] z nowym dowódcą płk. Józefem Tokarzewskim. 7 maja 1919 pułk dostał sztandar ufundowany przez państwo Władysławowstwo Belina-Brzozowskich, ziemian z Podola. Matką chrzestną sztandaru była Maria z Ostrowskich Władysławowa Brzozowska. Matką Pułku nazwano ks. Izabelę Radziwiłłową, która ufundowała dla pułku szable nazwane „Radziwiłłówkami”, orzełki z liczbą „12” i nowe ułanki.

Pułk w walce o granice

9 maja 1919 wyruszył na front Małopolski Wschodni wydzielony dywizjon złożony z dwóch szwadronów, którymi dowodził mjr Rudnicki. Dywizjon zdobył Borysław, Bolechów. Nastąpiła zamiana dowódcy dywizjonu – nowym dowódcą został rtm. Antoni Szuszkiewicz. Dywizjon wszedł w skład 3 Brygady Jazdy. Jako jednostka posuwająca się na czele zdobył Mokrą Wolę. Przy pomocy 2 pułku ułanów miejscowość Lachowce, a z pomocą baterii 3 dak zdobył miasto Zasław. Za oswobodzenie miasta mieszkańcy ufundowali „pułkowi” pamiątkowy proporzec, który przekazał dowódcy pułku płk. Józefowi Tokarzewskiemu gen. Jan Sawicki. 25 października 1919 pułk uzyskał oficjalny tytuł Ułanów Podolskich[8], a od 27 października do 10 lutego wziął udział w zajmowaniu Pomorza oraz zaślubinach z morzem.

W kampanii przeciw Rosji Sowieckiej w 1920 pułk działał pod rozkazami gen. Sawickiego w 3 Brygadzie Jazdy. Pułk zdobył wsie: Fedorówkę, Slipczyce, Białą Cerkiew. W składzie 3 Brygady Jazdy wziął udział w bitwach pod Bereźną, Rohoźną, Samhorodkiem, Ozierną. W obronie Śnieżnej podczas krwawej szarży został ciężko ranny dowódca płk Józef Tokarzewski. Dowódcą został powtórnie mjr Rudnicki. Następne bitwy pułk stoczył pod Wernyhorodkiem, Białopolem, Czerwoną, Równem. Pułk walczył w ramach wielu brygad. Po reorganizacji pułku z powodu wyszczuplenia stanu do 100 szabel nastąpiła zmiana dowódcy. Nowym dowódcą został ppłk Stanisław Szantyr. Wkrótce po błędzie dowódczym został usunięty z funkcji, a obowiązki objął rtm. Szuszkiewicz. 12 sierpnia powstała zreorganizowana 1 Dywizja Jazdy, w której w składzie 6 BJ pod dowództwem płk. Konstantego Plisowskiego znalazł się 12 pułk Ułanów Podolskich wraz z doborowymi pułkami kawalerii – 1 pułkiem Ułanów Krechowieckich i 14 pułkiem Ułanów Jazłowieckich. W pierwszym dniu istnienia dywizja stoczyła bój pod Radziechowem, gdzie wyróżnił się pułk. Nastąpiła kolejna zmiana dowódcy. Funkcję objął mjr Zbigniew Brochwicz-Lewiński. Jednak w czasie zdobywania wzgórza nr 265 (Żółtańce) okupionego wieloma rannymi i zabitymi prowadząc pułk do szarży został ciężko ranny. Na miejsce rannego dowódcy wyznaczono rtm. 9 pułku ułanów, Tadeusza Bora-Komorowskiego. Pułk wziął udział w bitwie pod Komarowem. W walkach został ranny dowódca rtm. Komorowski. Dowodził pułkiem 9 dni. Na jego miejsce wyznaczony został rtm. Tadeusz Dziewicki, oficer 1 pułku ułanów. W pościgu za konną Armią Budionnego pułk zdobył miejscowość Łaszczów. W walce o Kmiczyn został ranny rtm. Dziewicki i ponownie obowiązki przejął Szuszkiewicz. Pułk zdobył Modryn. Dowództwo objął płk. Mikołaj Koiszewski. Pułk zdobył Wojmin. W bitwie pod Ołyką wziął udział 1, 2 i 4 szwadron.

Pułk w okresie pokoju

W latach międzywojennych pułk stacjonował w Białokrynicy pod Krzemieńcem. W 1921 r. oddział został wyłączony ze składu VI Brygady Jazdy i podporządkowany dowódcy II Brygady Jazdy wraz z 19 pułkiem ułanów, 21 pułkiem ułanów i 2 dywizjonem artylerii konnej. W okresie II Rzeczypospolitej zmarli żołnierze pułku byli chowani w Krzemieńcu na Cmentarzu Kałantyr na przedmieściu Syczówka.

2 lutego 1923 r. nastąpiło wręczenie nowego sztandaru przez marszałka J. Piłsudskiego. Fundatorem był adiutant pułku, stary Podolak rtm. Michał Grocholski. Od 1923 r. wprowadzono innowacje. Zmieniono datę święta pułkowego z 19 grudnia na 7 maja, rocznicę wręczenia pierwszego sztandaru. Odszedł dowódca płk Koiszewski. Nowym dowódcą został najstarszy oficer płk Zygmunt Rudnicki nazwany później „Papą”. W 1924 r. II Brygada Jazdy została przemianowana na 2 Samodzielną Brygadę Kawalerii. 13 listopada 1926 r. dowództwo brygady objął płk dypl. Władysław Anders i sprawował je do wiosny 1937 r. W 1929 r. dowódcą pułku został podpułkownik Rudolf Rupp z 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. W 1931 r. nowym dowódcą został ppłk dypl. Bronisław Rakowski, legionista. W 1935 r. poczet sztandarowy wziął udział w pogrzebie marszałka Piłsudskiego. W 1936 r. nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy pułku. Został nim ppłk Andrzej Kuczek. 1 kwietnia 1937 r. 2 Samodzielna Brygada Kawalerii została przemianowana na Kresową Brygadę Kawalerii, a jej dowództwo objął płk Marian Przewłocki, który do czasu awansu na generała brygady występował w barwach pułku.