Follow
Historie
In de vroege middeleeuwen was Jellema een belangrijke en vooraanstaande adelijke familie met vele burchten en states in Friesland en Groningen. Meerdere grietmannen en burgemeesters behoorden tot de familie. Echter rond 1450 toen in Friesland ook burgelijke zaken op schrift gesteld werden, was het hoogtepunt al voorbij.
De meest vooraanstaande tak komt uit ZuidHorn, Groningen, waar de Jellema Borgh (versterkte burcht) direct naast de kerk stond (Melle Jellema 1450 ). Waarschijnlijk is het dezelfde tak als de rijke Jeltema's die direct in de buurt woonden (Niekerk). De Borgh bestond uit stenen gebouwen en op het oude kadastrale plan is de slotgracht nog terug te vinden. Deze Borgh is rond 1450 verkocht aan de Gaaykema's. Nakomelingen van deze tak zijn nog steeds rond Dantumadeel te vinden.
Een iets oudere vermelding van de naam Jellema is te vinden rond Leeuwarden en Britsum. In 1433 doet Uteka Jellama een schenking aan het St. Anthony Gasthuis in Leeuwarden. Nu nog is een vleugel van het ziekenhuis naar hem genoemd. Waarschijnlijk is hij dezelfde persoon als Alteka Jellingha, grietman van Leeuwarderadeel, even oud en afkomstig van de Jellinga State in Britsum.
In Kollum stond een grote Jellema State eveneens naast de kerk. Toch een teken dat het een oud geslacht is. Er blijken familie relaties met Oudwoude te zijn. Gerolf Jellema was eigenaar rond 1450, maar heeft een deel van zijn bezit aan de kerk van Kollum overgedragen. Uit deze tak zijn diverse geleerden en advocaten voortgekomen.
In Harlingen hebben ook altijd belangrijke Jellema's gewoond. Bijvoorbeeld de stammoeder van de Hannema's in Harlingen is een Jellema.Vermoedelijk zijn er in 1400-1500 drie huwelijken tussen Hannema en Jellema geweest. Later vinden we een burgemeester Jellema in Harlingen, waarna de kinderen later de Jellema State in Oosterend stichtten.
De adjudant en opvolger van "Greate Pier" Donia was "Greate Wierd" Jelckama. Deze familie woondde op de Meskenwier State bij Akkrum. Het was inderdaad een familie van vechtersbazen enlegeraaanvoerders, want leden van deze familie hebben Leeuwarden, Hoorn en Medemblik belegerd. Hier vlakbij, in 1472, overleed Teeta (Tieta) Jellema op het Hasker Convent in de buurt van Joure als provenier. Uit de erfbrieven blijkt dat hij veel grond bezat in de buurt, waarschijnlijk ook bij Friens en Irnsum.
Dan vinden we bij Rauwerd het stamslot van 75% van de tegenwoordige Jellema's, de Jellema State op de Marshorne bij Terzool/ Poppingawier. Enkele nakomelingen van de adelijke en geleerde Aesghe van Hoxwier hebben deze State gekocht van de rijke Pieter Andries van Sytzama, en zijn de naam Jellema gaan voeren. Pier Andries had dit bezit via zijn nieuwe vrouw Juliana Feyckesdr van Jeltinga uit Kollum verkregen. Vanuit deze boerenplaats ontstond een zeer vruchtbare boerenfamilie met veel kinderen. Vandaar is de naam opnieuw grootschalig over heel Friesland verspreid. Hier komen de meeste Jellema's vandaan. Veel boeren, handswerklieden en bouwkundigen (Romke Jellema, Bouwkunde). Ook een pachter/familielid “Evert de Groot”, die op deze boerderij in Poppingawier woonde, heeft de naam Jellema aangenomen. Enkele kleinere takken zijn onstaan door emigratie uit het dorp Jellum en vanuit recentere patronymen op de naam Jelle in de Napoleontische tijd.
Waarschijnlijk zijn de verschillende takken en vestigingen wel aan elkaar gerelateerd, maar helaas is dit niet meer op papier terug te vinden. Ogenschijnlijk blijkt het een zeer gelovige familie aangezien veel bezittingen aan de kerk gedoneerd zijn. Dit komt overeen met het wapen van de Jellema’s “Agnus Dei” . Daarna/daardoor is de familie in een lagere klasse terechtgekomen.
De familie staat bekend wegens de theologen, dominee's en onderwijzers die ze geleverd heeft, ook in de USA. Bekende Jellema’s op Internet zijn;
Wierd Jelckama legeraanvoerder onder "Grutte Pier" Cornelis Onno Jellema dichter Theo Jellema organist Romke Jellema schrijver bouwkunde boeken Dirk Jellema theoloog (USA) Roderick Jellema dichter(USA) Henny Jellema digitale educatie Jon Jellema senator (USA) (uitspraak gevonden in Frysk Archyf :"Dominee Jellema had een grote geest, maar was helaas ook groot in geestigheden")
Het Wapen van de familie Jellema bestaat uit het Lam Gods “Agnus Dei”, als verdediger van het Christelijk geloof. Hetzelfde symbool werdt ook gebruikt door de Tempeliers in de kruistochten. Vandaar de theorie dat een vroegere Jellema dit symbool via een kruistocht heeft verworven. Daarnaast vindt u de gebruikelijke Friese symbolen als een halve adelaar (Friese Vrijheid) en drie klavers (stemrecht als gezeten boer).
Een kwart van de Jellema’s woont momenteel in de USA, maar zijn daar erg verspreid. Deze zijn nog niet uitgezocht.