Willem Sandberg

archiefkaart stadsarchief Amsterdam

Jonkheer Willem Jacob Henri Berend Sandberg (Amersfoort, 24 oktober 1897 – Amsterdam, 9 april 1984) ontwerper en typograaf, was van 1945 tot 1963 directeur van het Stedelijk Museum (SM) in Amsterdam, waarvoor hij al vanaf 1938 werkte. Daarnaast was hij grafisch ontwerper. Hij was lid van de familie Sandberg. Onder Sandbergs leiding ontwikkelde het SM zich tot een internationaal vermaard centrum voor moderne kunst. Hij stond al vroeg open voor het experiment van de Cobra-beweging, en voerde - net als het Museum of Modern Art in New York - een verzamel- en tentoonstellingsbeleid waarin ook industriële vormgeving, fotografie en grafische vormgeving aan bod kwamen. De kwaliteit geleverd door de opgerichte reproductieafdeling werd toonaangevend in de museumwereld. Sandberg ontwierp daarnaast zelf het museumdrukwerk (catalogi, affiches, uitnodigingen), en ontwikkelde zich zo tot een van de belangrijkste Nederlandse grafisch ontwerpers. Zijn ontwerploopbaan was eind jaren twintig begonnen met maken van beeldstatistieken. Omstreden raakte Sandberg ook weleens. Legendarisch werd zijn oordeel in 1955 dat voor de tentoonstelling Kunstenaars herdenken 5 mei. 10 jaar naoorlogse schilderkunst twee van de drie door een jury uitgekozen werken van de Amsterdamse fijnschilder Melle Oldeboerrigter vanwege seksuele symbolen ongeschikt waren voor vertoning. Dit leverde zoveel trammelant op dat hij zich gedwongen zag om Melle vlak voor de opening op te bellen met het verzoek twee andere schilderijen in te sturen, hetgeen geschiedde. Na zijn pensionering bleef Sandberg actief als tentoonstellingsmaker en ontwerper. Zo verzorgde hij de internationale beeldententoonstelling in de zomer van 1965 bij het honderdjarig bestaan van het Vondelpark. Tevens ging hij een belangrijke rol spelen in de opbouw van het Israël Museum in Jeruzalem. Sandberg was betrokken bij de beroemde aanslag op het Amsterdams bevolkingsregister op 27 maart 1943. Als enige van de betrokkenen weet hij uiteindelijk aan de Duitsers te ontkomen. Een plaquette met de twaalf namen van de plegers van de aanslag die op 1 juli 1943 werden doodgeschoten hangt aan de gevel van de huidige Plantagestudio. De plaquette is ontworpen door Willem Sandberg. In 1951 werd Sandberg, onder meer vanwege dit feit, gelauwerd met Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet. De Sandbergprijs (uitgereikt van 1985 tot 2002) en het Sandberg Instituut, masteropleiding van de Gerrit Rietveld Academie, zijn vernoemd naar Willem Sandberg. Wikipedia

Jonkheer Willem Jacob Henri Berend Sandberg known as Willem Sandberg was a Dutch typographer museum curator, and member of the Dutch resistance during World War II.

During the Second World War, Sandberg was active in the Dutch resistance movement, preparing forged documents for Jews and others wanted by the Gestapo. Within a short time, the Nazis began to expose the false documents by comparing the names with those in the local population registry. To hinder the Nazis, on 27 March 1943, Sandberg was among those who took part in planning the bombing of the Amsterdam Public Records Office. Thousands of files were destroyed, and the attempt to compare forged documents with the registry was hindered.

Sandberg spent 15 months in hiding and avoided arrest. His wife and son, however, were arrested and incarcerated for several months. For his participation in the resistance movement and helping to save the lives of Jews during the war, Sandberg was recognized as Righteous Among The Nations on 26 November 1968.

Source: Wikipedia

biografie resources.huygens.knaw

hij is ook een achter-achterneef van Meinoud Rost van Tonningen

Maar ook aangetrouwd verwant met beeldhouwster Charlotte van Pallandt

Sandberg was zelf ook kunstenaar en ontwierp grafische werken. "Aan Franciscus Duwaer, de bescheiden drukker van de valse persoonsbewijzen, geeft hij zijn eerste ontwerp, maar deze kan die kleurige werken met de bestaande technieken in oorlogstijd niet drukken. Daarom maakt Sandberg een nieuw, sterk vereenvoudigd ontwerp, waarin hij alleen gebruikmaakt van letters en andere grafische tekens die in de drukkerij van Duwaer voorradig zijn. Het boekje wordt door Duwaer gedrukt en verkocht ten bate van het verzet. Sandberg gaat door met ontwerpen. Van de meeste boekjes bezit het Stedelijk Museum een rijk geïllustreerde en een versimpelde versie. Aan het eind van de oorlog liggen drie boekjes drukklaar in de drukkerij van Duwaer. Duwaer zelf wordt, samen met zijn verzetsvriend Gerrit van der Veen, in juni 1944 gefusilleerd." Zie verder De Groene Amsterdammer 9 juni 2006