Ondernemers & Bedrijven

Twentsche Textiel-nijverheid & -industrie ‧ since 1830

IN 1836 SLAAN HANDEL EN NIJVERHEID DE HANDEN INEEN, EN WORDT TE NIJVERDAL DOOR SAMENWERKING VAN DE NEDERLANDSCHE HANDELMAATSCHAPPIJ EN THOMAS AINSWORTH DE GRONDSLAG GELEGD VOOR DE VERDERE ONTWIKKELING VAN TWENTHES. TEXTIELINDUSTRIE. NIJVERDAL AUGUSTUS 1936.

Tekst bij plaquette en borstbeeld van Willem III in de gevel van de Kon. Stoomweverij te Nijverdal. Pas na inmetseling ontdekte men de spelfout in Handelsmaatschappij.

inleiding & toelichting

In 1830 gebruikt de spinnerij van HOFKES in Almelo als eerste in Twente 'n stoommachine om de spin- en weefmachines aan te drijven. De eerste stap op weg naar modernisering en mijlpaal in de geschiedenis van de Twentse textiel, want zo kon men sneller werken. Deze modernisering werd mogelijk door samenwerking tussen Twentse fabrikeurs als Ter KUILE, BLIJDENSTEIN, Van HEEK, Ten CATE en HOFKES.

Net zoals op andere plaatsen sponnen en weefden mensen eerst met de hand thuis, de zogenoemde huiswevers, die hun doeken verkochten aan zogenaamde linnenreders. Deze werden ook wel fabrikeurs genoemd. De handgeweven doeken uit Twente waren grof en duur. Dat veranderde toen machines werden gebruikt. De industriële revolutie was begonnen. Begin 19e eeuw hoorde het gebied van Vlaanderen ook nog bij Nederland. In Gent en omgeving werd ook katoen gemaakt. In 1830 kwam België in opstand. Er kwam geen katoen meer uit Gent. Er was wel katoen nodig omdat het katoen -katoentjes~calicots- werd verkocht naar het buitenland: Java, Nederlands-Indië, toen nog Nederlandse kolonie. Alleen de fabrieken in Twente mochten in Nederland naar Java exporteren. Zo kwam de katoen- of textielindustrie naar Twente. In de zestiger jaren van de vorige eeuw kwamen mensen uit Italië naar Twente om te werken. En later mensen uit Spanje, Turkije en Marokko. De textielindustrie bleef in Twente niet bestaan, omdat in heel Europa teveel katoen werd gemaakt dat lang niet allemaal verkocht kon worden. Men wilde meer geld verdienen en fabrieken sloten --1968 bv. Van Heek-- of fuseerden. In 1965 werkten er nog 43.000 mensen in de textielindustrie, in 1990 nog maar 8700.

Belangrijke fabrikeurs & textielbazen & niet-Twentenaren of 'vrömden'

• Ter KUILE ---
• Charles de MAERE ‧ x ‧ Deze oranje-gezinde bracht na de Belgische onafhankelijkheid zijn textielbedrijf vanuit St Niklaas over naar Richtersbleek in Enschede
• Thomas AINSWORTH ‧ UK-Bolton 22-12-1795-1841 feb-13 Nijverdal-NL ‧ ⌘ ‧ ⌘ ‧ Grondlegger Twentse Textiel-industrie. Met zijn ervaring opgedaan in Engeland hielp hij bij gebruik van stoommachine en snelspoel in Twente. In Enschede gebruikten ze een smietspoel, die de wever zelf door de weefgetouw gooide, maar 'n snelspoel werkt sneller en nauwkeuriger. AINSWORTH adviseerde weefscholen op te richten ‧
  • 1833 : de eerste weefschool in Goor ‧
  • 1852 : voor 't eerst -in Nijverdal- 'n stoommachine gebruikt bij 't weven in een fabriek die G. & H. SALOMONSON uit Almelo hadden overgenomen van AINSWORTH ‧ Nijverdal lag handig aan de weg van Almelo naar Zwolle en het riviertje De Regge.
• Willem de CLERQ ‧ A'dam 15-jan 1795-1844 feb-04 A'dam ‧ directeur NHM-Ned. Handel-Maatschappij ‧ ⌘ ‧
• ...aanvulling welkom...

Fa. BLIJDENSTEIN & Ten CATE ‧ Fa. BLIJDENSTEIN & Co.

• Jan Bernard BLIJDENSTEIN ‧ 1756-1826 ‧ textielfabrikant ‧ burg.Enschede ‧ 3 knd.

Spinnerij HOFKES en Co. ‧ wanneer? ‧ Almelo

• x. HOFKES ‧ ‧ Almelo
• Lambert Hofkes

Enschedesche Katoen Spinnerij ‧ EKS ‧ 1833-x ‧ bij Enschede‧Lonneker

• John DIXON ‧ Britse technicus ‧ & zoon :
• Charles John DIXON ‧

Koninklijke Stoomweverij ‧ 1854-1945 ‧ Nijverdal

Textielfabriek Van HEEK & Co. ‧ wanneer? ‧ Enschede ‧

H.J. van HEEK en Co. -- zorgde aanvankelijk goed voor 't personeel soms als familie. H.J. van Heek schonk de stad Enschede bijv. het 'Volkspark'. De familie van Heek schonk in 1929 de stad Rijksmuseum Twenthe ‧

• Hendrik Jan van HEEK 1759-1809 ‧ ‧ &1778 Engelbartha LASONDER ‧
• Jan Bernard van HEEK ‧ 1863-1923 ‧ 1e penningmeester Vereeniging van Nederlandsche Wergevers VNW ‧ 1897-1923: firmant textielfabriek ‧
• Jan Herman van HEEK ‧ 1873-1957 ‧ 2e zoon G.J. vH & C.F.Meier ‧ & Anna van Wulfften Palthe 1892-1977 ‧ ⌘ ‧
• Gerrit Jan van HEEK ‧ 1837-1915 ‧ & Christine Frederike MEIER ‧ x ‧

Weverij JAVA ‧ wanneer? ‧ waar?

Spinnerij ENGBERTS & Co. ‧ wanneer? ‧ waar?

Stoomweverij JANSEN & TILANUS ‧ 1869-1938-1981 ‧ Vriezenveen ‧

Later: tricot-fabriek ‧ na.1938: N.V. met aandelen-in-familie-bezit ‧ 1958:sluiting katoen-weverij ‧

• Guliana Cornelia WOLTERBEEK ‧ 1810-1874 ‧
• W.C. JANSEN ‧ c.1848-1895 ‧ neef van D. - eigenaar weverij Vriezenveen ‧
• G. JANSEN ‧ c.1843-? ‧ neef van D. ‧ eigenaar weverij Vriezenveen ‧ c.1879: stapt uit bedrijf ‧overname deelneming door Tilanus ‧
• - HOLLEMAN ‧ geen mede-firmant, maar 'stille' vennoot met lening ‧ eigenaar Meekrap-fabriek Oisterwijk ‧ zwagers jongere broer van Tilanus ‧
• Arnold Marc TILANUS ‧ 1880-1947 ‧ zv. J.L.L. ‧ opl.in Saksen-DE ‧ 1906: in fa. ‧ ontwikkelt in crisisjaren eerlijke & leeftijds-afhankelijke arbeidstijds-verkorting via ploegen-diensten ‧
• Christiaan Bernhard TILANUS ‧ 1882-1931 ‧ zv. J.L.L. ‧ opl. bij weverij .. in UK ‧ 1906: in fa. ‧
• Willem Constantijn TILANUS ‧ 1910-1987 ‧ zv.C.B. ‧

Ten CATE - wanneer? ‧ waar?

• x. ten CATE ‧ ‧

WEITZEL-JANSEN & Co.‧ 1859-1865-x ‧ fa. KUNST,JANSEN & Co.‧ Vriezenveen

1e stoom-weverij in Vriezenveen ‧ na1860 : produktie calicato ‧ soort katoenen doek ‧ gen. naar stad Calcutta ‧ op 112 getouwen ‧

• W.C. JANSEN ‧ c.1848-1895 ‧ oprichter ‧ c.1874: & wie? ‧
• H.A. ENGELS ‧ x ‧ oprichter ‧
• C.L. WEIZEL ‧ x ‧ oprichter ‧

C.T. STORK en Co.

• Charles Theodorus STORK ‧ 1822-1895 ‧

overige Textiel-bedrijven ‧ jaar & plaats nog nagaan ‧

• SCHOLL-JANSEN-KRUYS & Co. ‧
• JANSEN-KRUYS-ENGBERTS & Co. ‧
• JANSEN en Gebr. PRINSSEN ‧
• JANSEN-JOOST & Co. ‧
• fa. THOOFT te Goor ‧
• ... aanvulling welkom !

Documentatie

• KROESE ‧ ‧ c.1940: Proefschrift: Vormen van samenwerking in de Ned. katoenindustrie bij professor WISSELINK ‧
• J.L. de JAGER ‧ ‧ 1991: De draad van de toekomst. Opkomst, tegenslag en voorspoed van Kon. Nijverdal-Ten Cate 1945-1990 ‧ Walburg Pers Zutphen ‧ ISBN 90.6011.698.4 ‧ 'n ondernemers-geschiedenis ‧
• Th. PETERS ‧ ‧ & R. WATERMAN ‧ ‧ 1982: In search of excellence ‧ McKinsey ‧
• H.H. VLEESENBEEK ‧ ‧ Y: Proefschrift: De eerste grote industriele fusie in Nederland na de Tweede Wereldoorlog met als onderwerp vorming Nijverdal-Ten Cate 1952-1957 ‧
• dr. R.A. BURGERS ‧ ‧ 1954: Proefschrift 100 jaar G. en H. SALOMONSON ‧
• G.J. ter KUILE ‧ ‧ rijksarchivaris in Overijssel ‧ ‧ Geschiedenis van H. ten Cate Hzn.
• Willem Titus -Pijl- KROESE ‧ Ned.Indie x-1979 dec ‧ Schreef vijf capita selecta: Manex Flitsen + Primissima Cambrics + H. ten Cate Hzn. & Co. Onze contacten met Japan + Het begin van de industrialisatie van Indonesie ‧ 1943: adj.directeur Kon.Stoomweverij Nijverdal ‧ 1935: hfd. soc. & techn. afd. Textielfabriek Holland Enschede ‧ studie: Econ.Hogeschool R'dam ‧

meer digitaal

• Stichting Textielgeschiedenis
• Kinderarbeid in de Twentse textielindustrie ‧
• Lage lonen, veel winst ‧
• Geschiedenis van Enschede

meer lezen

• 1960 : B.C. SLUYK - Koninklijke deelneming in 'n Kleinen Stoom te Enschede ‧ Een aandeel van Koning Willem I in de katoenspinnerij, die in 1838 was opgericht onder de naam Charles John DIXON & Co.

--2013-jul-01-ma-18:45-jMVu-