Follow
This project is designed to collect Research Information, Discussions, Queries etc on the Botha family of South Africa. Please also come and join us on our Botha Facebook Page.
Please follow the guidelines when creating or merging profiles refer to project: http://www.geni.com/projects/South-Africa-Profile-Guidelines/16231
Core profiles
Please note that the descendants of SV/PROG 2 can be identified by their genealogical number example: SV2b3c2d7e6. Descendants of SV/PROG can be identified by having no SV in their genealogical number example b1c8d5e7f4
Overview of Family History / Progenitor Details
Please scroll down for English translation
Afrikaanse Vertaling
Friedrich Botha
Friedrich Botha / Friedrich Both is gebore op 4 Maart 1653 in Wangenheim, omtrent 8 kilometers (5 myl) noord-wes van Gotha (50.57° Breedtegraad, 10.41° Lengtegraad), in die Provinsie van Thuringia in die graafskap van Saxe-Coburg-Gotha
Voor 1652 Die betekenis van BOTH(A). Die naam Both is afgelei van die Friesiese naam "Botho" (of Bote) wat leier of bevelgewer beteken. Die "a" wat volg beteken ook seun van. Die volle van beteken dan ook dat Botha die seun is van Both, die leier of bevelgewer.
Friedrich Both is op 4 Maart 1653 in Wangenheim in die Provinsie van Thuringia in Duitsland gebore. Hy sluit aan by die VOK en arriveer aan die Kaap as soldaat in 1678. In 1683, vyf jaar na sy aankoms, verkry hy burgerregte en beoefen sy oorspronklike beroep uit as 'n landbouer by verskillende boere as 'n bywoner, of soos hy dit gestel het, sy "gedoente" was toe "landbouer bij den een en den ander geweest te sijn". Vanaf 1686 is hy 'n bywoner by Jan Cornelisz waar hy " voor een vierde part met hem te zaaijen en te bouwen". Hierdie is dus die oudste voorbeeld van die Franse "métairie" stelsel wat in Suid-Afrika toegepas is. Hierdie métairie-stelsel is afkomstig van die leen- of pagstelsel wat waarskynlik deur die Romeine in Galilië ingevoer is (Colonus partiarius). Métayer uit medietatarium, van medietate, helfte, beteken oorspronklik: Hy wat om die helfte boer; dan setbaas op 'n plaas, klein boer, wat ons amper in Afrikaans kan vertaal met bywoner; métairie, die plaas self. Per JLM Franken - "Die Franse Vlugtelinge, Huisgenoot" 16 Julie 1926.
Hy het die plaas Zandberg, wat later die naam Scholtzenhof gekry het, in 1689 uitgelê en dié het oorspronklik 64 morg beslaan. In 1694 is Zandberg van leningsplaas oorgedra op sy naam. Die plaas met sy strooidakhuis en sy wolfentgewels lê aan die regterkant op die pad tussen Stellenbosch en Somerset-Wes en die ligging word mooi aangetoon op die kaart van die kontrei. Daar word huidiglik wyn op die plaas produseer en die eienaar het ook 'n web werf en staan bekend as "Ken Forrester Vineyards". Die ou opstal is oorspronklik in 'n T-vorm gebou en die voorste mure is vandag nog omtrent 'n meter dik wat waarskynlik deur Botha self gebou is. Die huis het pragtige geelhoutplafonne met 'n brandsolder van klei van 'n voet dik bokant hulle. Later jare is die huis vergroot na 'n H-vorm en onlangs restoureer deur die argitek, G. Osler.
In 1692 teken Botha sy van nog as Both, maar in 1699 teken hy as Botha. In die "opgaafrolle" kom die spelling Both, Boot en Botha voor. Aan die Kaap het dit soms voorgekom dat 'n persoon vernoem word na die plek vanwaar hy kom. So was Jan van Eeden eers Jan van Oldenburg, Nicolaas Janse van Rensburg was eers Nicolaas Jansz. Die feit dat Friedrich Both van Gotha kom, kon moontlik daartoe bygedra het dat Friedrich Both van Gotha verander het tot Friedrich Botha.
Aan die begin van die 1700's was veeboerdery die algemene bedryf van die meeste boere. Die vader het gewoonlik op 'n besondere plaas geboer en soos sy seuns hubare ouderdom bereik het, het hy vir hulle 'n aantal vee gegee. Waar die vader op die plaas aangebly het kan hy dus as 'n "Veeboer" geklassifiseer word. Die seuns moes nou weiding vir hulle eie vee soek en het dan verder in die "onbekende" ingetrek. Hulle kan dus as "Trekboere" geklassifiseer word. Die rigting van die trek was gewoonlik waar daar genoegsame water en weiding was. Die resultaat was dus 'n trek in 'n oostelike rigting langs die kus van Suid Afrika. Die trekbeweging het tot 'n einde gekom toe die trekboere die inheemse bevolking van die Oos Kaap ontmoet het, die Xhosa. Die tydvak is nie vasgestel nie, maar 'n aanduiding van die trek is ongeveer: 1652-1700 Migrasie beperk tot die omgewing van Kaapstad; 1735 Bereik Mosselbaai; 1744 Bereik Gamtoosrivier 1700 tot 1706
Al sy kinders word in die Doopregisters aangegee as kinders van Jan Cornelisz en Maria Kickers. By die egskeiding word die volgende aangegee (per JLM Franken - "Die Franse Vlugtelinge, Huisgenoot" 16 Julie 1926, voetnota): Jan Cornelisz van Oudbeijerland in cas van divortie contra Maria Kickers: "den eijscher, doende eijsch bij monde alsoo de gedaagdese haar niet en schaamd hem eijr niet alleen met slaan en stooten ende verdere onbetaemelijckheeden gestadig te bejeegenen, maar oock bovendien haren echt met de persoon van frederick Boot in overspel te buitjen te gaan . . . . " "De gedaagdese antwoordende, segt en bekendt alle hare kinderen, staande huwelijk niet bij den eijr haren man (vermits desselvs onbequaamheijdt) maar bij een ander; te weeten den voorn. fred. Boot, te hebben geprocrëeert; en dat haren man haar daar toe selfs aanleijding soude hebben gegeeven." (Crim. en Civ. 1689-1701, 22 Jan. 1700, p. 77) Fred. Botha en Maria Kickers word vir oorspel, aanhouding en verberging van vee, geweld aan persoon van Claas Das, tien jaar verban na Mauritius. Hul moet "separatelijk" gebanne bly en word verder veroordeel tot 100 Rds. boete en restitusie van aangehoue goedere (Crim. en Civ. 1701-'08, 16 Nov. 1706. f.47). Die periode van verbanning mag dalk verskil aangesien daar ook die volgende aangegee word (per HCV Leibbrandt - "Precis of the Archives, Journal of VD Stel" 16 November 1706): The Court of Justice sentences a freeman and a woman in a criminal case to banishment to Mauritius for two years and fines each Rds. 100, the half for the Landdrost and the half for the Court. In 1706 het FB "aan't Moddergat" gebly saam met Maria Kickers wat toe by Matthys Greef op Stellenbosch gewerk het. Terwyl Maria Kickers getroud was met Jan Cornelisz het sy met beide Botha en Ferdinand Appel 'n verhouding gehad, gedurende die tydperk het sy sewe kinders by Botha gehad en een kind by Appel.
Hy was getroud in Stellenbosch op 21 Junie 1717 met Maria KICKERS. Sy was 'n weesmeisie van Nederland en geskeie vrou van Jan Cornelisz.
KINDERS: b1 Theunis gedoop 15 April 1686, X 15 Des 1710 Maria Magdalena Snyman b2 Willem gedoop 2 Nov 1687, X Kaapstad 14 Jul 1709 Catharina Pyl b3 Catharina gedoop 7 Mei 1690, X 31 Aug 1717 Hendrik Frederik Klopper b4 Jacobus gedoop 24 Aug 1692, X 22 Okt 1713 Elsie Snyman b5 Johannes gedoop 1 Mei 1695, X 18 Mei 1721 Anna van der Merwe b6 Maria gedoop 1 Mei 1695, X 13 Maart 1712 Coenraad Scheepers, XX 1 Jan 1730 Pieter Gerrit Bezuidenhout, XXX 3 Des 1741 Johan Jacob Breytenbach b7 Cornelia gedoop 6 Jan 1697, X 31 Maart 1720 Hans Jurgen Potgieter b8 Anna gedoop Stellenbosch 19 Maart 1702
NOTA OP Theunis Botha, b voor 15 April 1686: Gebruik die van Botha na sy ma, Maria Kickers se egskeiding in 1700 van Jan Cornelisz (wie as sy vader vermeld word in sy doopinskrywing). Tydens die hofverrigtinge het sy verklaar dat al 7 haar kinders by Frederich Botha verwek is. Maar 'n onlangse DNA studie deur die Universiteit van Pretoria het egter onthul dat hy beslis die biologiese seun van Ferdinandus Appel was. Projek: Bothas Who are DNA Descendants of Ferdinandus Appel
Samuel Friedrich Botha/Bode
Gebore in 1730 te Lüneburg in Duitsland. Die familie het in 1766 in Hanover gebly en Samuel het toe na Amsterdam gegaan om by die VOC aan te sluit. Hy kom aan by die Kaap in Maart 1767.
Hy trou op 21 Januarie 1776 met Anna Elisabeth Delport. Sy was die wed van Johann Friedrich Stackman.
Saamgestel deur: Joe Botha elijo@mweb.co.za
Bothablad http://home.mweb.co.za/el/elijo/afr/indexa.html
--------------------------------
Verdere Inligting oor Jan Cornelisz en Maria Kickers
Jan Cornelisz (Bombam) van Outbeijerland was getroud 11 Julie 1683 met Maria Kickers
In die Stellenbosch doopregister word die volgende kinders gedoop:
Cornelija gedoop 6 Januarie 1697 se vader word gegee as Jan Cornelis (Bombam). Maar die kinders was Botha se kind.
In 1699 was daar 'n rusie tussen Maria en Bombam oor 'n erf wat bewerk moes word deur Bombam maar hy het nie baie gedoen nie. Sy skel hom uit: Jeij sult doen wat eck hebben wil, ieij zulkt voor mijn door een vuur gaan, en jeij zult mijn de voeten kussen als ek het heben wil" Bombam se reaksie was dat hy dit nie sal doen nie. Maria skel hom toe verder uit: Jeij zult nagt en dach voor mijn loopen als eck het hebben wil, want ick hou jou minder als een knegt, ja minder als een Hottentot, ja minder als een hont". Iemand anders het haar gehoor sê "dat hij [Oud-Beijerland] onbequaam was om een man voor haar te wesen, en dat haare kinderen di sijne niet en waaren, en dat zij hem minder agte als een slaaf, of als een hont" Biewenga, p. 268
Maria en Frederik Botha skei 22 Januarie 1700, sy maak melding by die hof: De gedaagdesse antwoordende, segt en bekendt all hare kinderen staande huwelijck, niet bij den eij[se]r haren man; (vermits desselvs onbequaamheijdt) maar bij een ander, te weeten den voorn[oemde] Frederick Boot, te hebben geprocrëeert [CJ 3, 22]
17 Nov 1706 was Maria Kickers en Fredrik Boot weer voor die hof omdat hulle by mekaar gewoon het. Hulle was vir 10 jaar na Mauritius verbanom daar apart te bly.
Op daardie geleentheid het Maria Kickers beweer:
Sij persisteerde bij haare gedane confessie en sustineerde dat se met beloften en trouw die se malkanderen onder vier oogen geswooren hebben, so wel alsof se met den anderen in huwelijk waren getreeden kunnen volstaan, en dat se dierhalven als man en vrouw eenige jaren met den anderen hebben geleefd, en vleeschelijk geconverseert hebbende tesamen in deese boelasie agt kinderen geprocreeert,
Volgens Schoeman, p. 468 in 1706 is Botha en Maria Kickers skuldig bevind aan "oorspel, aanhouding en verberging van vee, [en] geweld aan persoon van Claas Das, en vir tien jaar 'separatelijk' na Mauritius verban.
Hulle het seker terug gekom na die Kaap toe die VOC Mauritius prys gegee het.
In 1713 het Jan Cornelisz van Outbeijerland gesterf (sonder om weer te trou) en toe kon Maria Kickers, weer trou:
Stellenbosch registers, bladsy 9: 1714, 21 Junij Fredrik Bota van Wagenheim jongm' met Maria Kickers van Amsterdam
Let wel Pama en De Villiers gee die trou jaar as 1717 maar dit is verkeerd, dit moet 1714 wees.
Bron: Inligting verskaf deur Richard Ball op SA Genealogie A Biewenga, De Kaap de Goede Hoop Karel Schoeman, Armosyn van die Kaap
English Translation
Friedrich Botha
Friedrich Botha / Friedrich Both was born on March 4, 1653 in Wangenheim, about 8 kilometres (5 miles) north-west of Gotha (50.57 ° latitude, 10.41 ° Longitude) in the Province of Thuringia in the county of Saxe-Coburg-Gotha
The meaning of Both (a) before 1652.
The name Both is derived from the Frisian name "Botho" (or boats) that means leader or “the one that gives orders”. The "a" following means son of. The full meaning thus: Botha is the son of Both, the leader or commander.
Friedrich Botha was born on March 4, 1653 in Wangenheim in the province of Thuringia in Germany. He joined the RFQ and arrived at the Cape as a soldier in 1678. In 1683, five years after his arrival, he gained civil rights and practiced his original profession as a farmer at various farmers as a “bywoner”, or as he put it, his occupation was "farmer at den one and den other been sijn ". A “bywoner” was a civilian in that time that farmed on behalf of the owner of a farm.
From 1686 he was a “bywoner” at Jan Cornelisz where he had a quarter of the farm to “build and sow”. This is the oldest example of the French "Metairie" system applied in South Africa. This Metairie system comes from borrowing or “pagstelsel” likely introduced by the Romans in Galilee (Colonus partiarius). Métayer from medietatarium comes medietate, meaning half, thus it originally means: He who farms around the half; the Head of the hands on a farm, a small-time farmer, and in the closest translation in Afrikaans is a “bywoner”; Metairie, the farm itself. By JLM Franken - “Die Franse Vlugtelinge, Huisgenoot “July 16, 1926.
Friedrich was the one who originally laid out the farm Zandberg, which later became known as Scholtzenhof, in 1689 and occupied 64 acres. In 1694 Zandberg, Botha’s loan farm was transferred to his name. The farm with its thatch wood house and his “wolfentgeuwels” (architectural style) lay on the right side of the road between Stellenbosch and Somerset West and the location is nicely shown on the map of the area. There are currently wine farm produce and the owner also has a web site and is known as "Ken Forrester Vineyards". The old homestead was originally built in a T-shape, and the front walls are still about a meter thick, probably built by Botha. The house has beautiful yellow wood ceilings with a fire loft of clay, a foot thick, above them. In later years the house was enlarged to an H-shape and recently restored by the architect G. Osler.
Botha still signed his name in 1692 as Both, but in 1699 he signed his name as Botha. In the "opgaafrolle" (archive material) the spelling Both, Boat and Botha appears. In those years at the Cape it would seem that a person was sometimes named after the place they originate from. So was Jan van Eeden first Jan Oldenburg, Nicolaas Janse van Rensburg was originally William Jansz. The fact that Friedrich Both came from Gotha, may have contributed to his name changing from Friedrich Both to Friedrich Botha.
At the beginning of the 1700s, livestock was the general trade of most farmers. The father usually farmed on a particular farm and when his sons reached a marriageable age, he gave them some cattle. When the father stayed on the farm he was classified as a "Stock Farmer". The boys had to seek pasture for their cattle, and then moved further into the "unknown". They would be classified as "Trekboers" or nomad farmers.
The direction these farmers went in was usually where there was plenty of water and pasture. The result was a movement in an easterly direction along the coast of South Africa. The “Trek”, as it was known, came to an end when these farmers met the indigenous people of the Eastern Cape, the Xhosa. The exact period has not been established, but an indication of the “trek” was about:
1652-1700 Migration restricted to the vicinity of Cape Town; 1735 coverage Mossel Bay; 1744 coverage Gamtoos 1700 to 1706
All Friedrich’s children are recorded in the “Doopregisters” (baptism records) as children of Jan Cornelisz and Mary Kickers. At the divorce, the following was listed (by JLM Franken - "Die Franse Hugenote, Huisgenoot" July 16, 1926, footnote):
Jan Cornelisz van Oudbeijerland in cas van divortie contra Maria Kickers: "den eijscher, doende eijsch bij monde alsoo de gedaagdese haar niet en schaamd hem eijr niet alleen met slaan en stooten ende verdere onbetaemelijckheeden gestadig te bejeegenen, maar oock bovendien haren echt met de persoon van Frederick Boot in overspel te buitjen te gaan . . . . " "De gedaagdese antwoordende, segt en bekendt alle hare kinderen, staande huwelijk niet bij den eijr haren man (vermits desselvs onbequaamheijdt) maar bij een Ander; te weeten den voorn. Friedrich Boot, te hebben geprocrëeert; en dat haren man haar daar toe selfs aanleijding soude hebben gegeeven." (Crim. en Civ. 1689-1701, 22 Jan. 1700, p. 77)
Frederich Botha and Maria Kickers where detained for adultery, concealment of cattle, violence to a person Claas Das and eventually exiled to Mauritius for ten years. They were ordered to stay apart ("separatelijk") and is further sentenced to 100 Rds. fine and restitution of detained goods (Crim. and CIV. 1701 - '08, 16 Nov. 1706. f.47). The period of exile may be different as stipulated by the following:
The Court of Justice sentences a freeman and a woman in a criminal case to banishment to Mauritius for two years and fined each Rds. 100, the half for the Landdrost and the half for the Court. In 1706 Fredrich Botha “aan’t Moddergat" stayed with Mary Kickers while she was working for Matthys Greef in Stellenbosch. While Maria Kickers was married to Jan Cornelisz she had an affair with both Botha and Ferdinand Appel. She had seven children with Botha and one child with Appel. (HCV Leibbrandt - "Precis of the Archives, Journal of VD Set" 16 November 1706)
Friedrich was married on June 21, 1714 in Stellenbosch to Maria Kickers. She was a girl from the Netherlands and a divorced wife of Jan Cornelisz.
Children: b1 Theunis baptized 15 April 1686, X 15 Dec 1710 Mary Magdalena Snyman b2 William baptized 2 Nov 1687, X Cape Town 14 Jul 1709 Catherine Arrow b3 Catharina baptized May 7, 1690, X 31 Aug 1717 Hendrik Jacobus Frederick Klopper b4 baptized 24 Aug 1692 X 22 Oct 1713 Elsie Snyman b5 John baptized May 1, 1695, X May 18, 1721 Anna van der Merwe b6 Mary baptized May 1, 1695, X March 13, 1712 Coenraad Scheepers, XX 1 Jan 1730 Pieter Gerrit Bezuidenhout, XXX 3 Dec 1741 John Jacob Breytenbach b7 Cornelia baptized 6 Jan 1697, X baptized March 31, 1720 Hans Jurgen Potgieter b8 Anna Stellenbosch 19 March 1702
NOTE ON Theunis Botha, b bef 15 April 1686:. Called Botha after his mother, Maria Kickers' , 1700 divorce from Jan Cornelisz (who is shown as his father on the birth certificate). At which time she said her 7 children were Frederich Botha's. However, a recent DNA study by the University of Pretoria reveal him to have been the biological son of Ferdinandus Appel. See Project: Bothas Who are DNA Descendants of Ferdinandus Appel
Samuel Friedrich Botha / Bode
Born in 1730 in Lüneburg in Germany. The family lived in Hanover in 1766. Samuel went to Amsterdam to join the VOC. He came to the Cape in March 1767. On January 21, 1776 he married Anna Elisabeth Delport. She was the widow of Johann Friedrich Stackman.
Compiled by: Joe elijo@mweb.co.za Botha page http://home.mweb.co.za/el/elijo/afr/indexa.html
--------------------------------
Further Information on Jan Cornelisz and Maria Kickers
Jan Cornelisz (Bombam) of Outbeijerland was married July 11, 1683 to Maria Kickers.
In the Stellenbosch Baptism Register Cornelija’s (baptized January 6, 1697) father is given as John Cornelis (Bombam), but the children were Botha's children.
In 1699 there was an argument between Mary and Bombam a property that had to be worked by Bombam but he has not done much. She scolded him:
“Jeij sult doen wat eck hebben wil, ieij zulkt voor mijn door een vuur gaan, en jeij zult mijn de voeten kussen als ek het heben wil" Bombam’s response was that he would not do it. Mary scolding him further:
“Jeij zult nagt en dach voor mijn loopen als eck het hebben wil, want ick hou jou minder als een knegt, ja minder als een Hottentot, ja minder als een hont". Someone else heard her say:
"that he [Old Beijerland] onbequaam was one man to her creature and haare children ie sijne not and waaren and that it him less agte like a slave, or a Hont" (Biewenga , p. 268)
Mary and Jan Cornelisz divorced January 22, 1700, and she mentioned to the court:
"De gedaagdesse antwoordende, segt en bekendt all hare kinderen staande huwelijck, niet bij den eij[se]r haren man; (vermits desselvs onbequaamheijdt) maar bij een ander, te weeten den voorn[oemde] Frederick Boot, te hebben geprocrëeert" [CJ 3, 22]
17 Nov 1706 Mary Kickers and Fredrich Botha was back in court because they lived together. They were banned to spend 10 years separately in Mauritius. On that occasion, Maria Kickers claimed:
"Sij persisteerde bij haare gedane confessie en sustineerde dat se met beloften en trouw die se malkanderen onder vier oogen geswooren hebben, so wel alsof se met den anderen in huwelijk waren getreeden kunnen volstaan, en dat se dierhalven als man en vrouw eenige jaren met den anderen hebben geleefd, en vleeschelijk geconverseert hebbende tesamen in deese boelasie agt kinderen geprocreeert,"
According to Karel Schoeman (author) in 1706, Botha and Maria Kickers were convicted of "adultery, harbour and concealment of cattle. Added to their conviction was violence to the person of Claas Das and sentenced for ten years separately exiled to Mauritius.
They most probably came back to the Cape when the VOC gave up Mauritius. In 1713, Jan Cornelisz from Outbeijerland died without remarrying and Maria Kickers was allowed to remarry: In the Stellenbosch registers, page 9: 1714, 21 Junij Fredrik Bota Wagenheim jongm Maria Kickers Amsterdam
Please note that the authors Pama and De Villiers records the wedding year 1717 but it is wrong, it should be 1714.
Source: Information provided by Richard Ball- SA Genealogy, A. Biewenga-The Cape of Good Hope, Karel Schoeman-Armosyn van die Kaap.
Queries & Discussion
To participate in this project===
- Firstly use the 'Actions' drop down menu at the top right of the screen and Join the Project. If this option is not available to you then contact a collaborator and ask to be added to the project.
- Next open the edit tab on the project page and add your Query or Finding to the list below. Project Help: How to add Text to a Project - Starter Kit
- Also start a Discussion on the profile in question, and, if you can, link that discussion to the entry you have added below.
- Yell to any of the Collaborators on this project, or to any of the Curators listed on WELKOM CUZZINS if you get stuck - We want to help you get this right.
Resources
- Joe Botha elijo@mweb.co.za
- Bothablad http://home.mweb.co.za/el/elijo/afr/indexa.html
- Inligting verskaf deur Richard Ball op SA Genealogie A Biewenga, De Kaap de Goede Hoop Karel Schoeman, Armosyn van die Kaap
Facebook Page
If you are a Botha or you know a Botha please "Like" this page on Facebook
Botha Family Tree of South Africa
Jump Back to:
Go to
South Africans' Geni Landing Site. WELKOM CUZZINS!
First port of call for South African GENi