Follow
Varianten: Brandts Buijs, Buijs Ballot, De Buys Roessingh, Op den Buijs, Van den Buijs, Buijs Trompetter, Buijsch, Op den Buijsch, Buijse, Buijsen, Van Buijsen, Buijser, Den Buijser, Buijserd, Buijsers, Buijsert, Buijsing, Buijsingh, Buijsman, Buijsmann, Buijsse, Buijssen, Buijssink, Buijze, Buijzen, Buijzer, De Buijzer, Buijzerd, Buijzert, Buis, Buise, Beuijs, De Buise, Buisen, Van Buisen, Buiser, Buiserd, Buisero, Buising, Buisma, Buisman, Buisse, Buissing, Buissink, Buist, Buize, Buizen, Van Buizen, Buizer, De Buizer, Buizerd, Buizers, Buizert, Buizing, Buizinga, Buizinge, Keverling Buisman, Busius.
Betekenis: In de eerste plaats is de familienaam Buis/Buijs een patroniem bij een oude Germaanse voornaam die eertijds in de vormen Buso of Boso verscheen (en later als Buij en Buijser) en nu nog overgeleverd is in familienamen als Bos, Buis, Bus, Buijsen en Buijssink, alsmede in namen als Boshart en Buizer, die van een samengestelde Germaanse naam met het element -hard (= sterk) zijn afgeleid. Ten aanzien van de etymologie van Boso/Buso tast men nog in het duister.
Van de oude Germaanse naam werden ook plaatsnamen zoals Buizingen, nabij Brussel, afgeleid. Vervolgens traden personen die naar de plaatsnaam werden genoemd op met de achternaam Van Buizingen, maar kennelijk kon deze naam weer tot Buis verkort worden.
Buiten de sfeer van de Germaanse persoonsnamen kan het zelfstandig naamwoord buijs, dat wij met verschillende betekenisssen kennen, van toepassing zijn:
1. Buijs als benaming voor een kledingstuk, een mouwloos jasje (vgl. dwangbuis!); de maker ervan kan de bijnaam Buis hebben gekregen, of iemand die zich door het dragen ervan kenmerkte.
2. Buijs als benaming van een soort schip, vgl. haringbuijs. Familienamen als Op den Buijs, Van den Buijs en Buisman wijzen wellicht in deze richting: de schipper van een schip dat zo genoemd werd, vgl. het 17de eeuwse VOC-schip De Gouden Buys, of de bewoner van een huis met zo'n buis op het uithangbord geschilderd, vgl. Inden Vergulde Buys te Enkhuizen.
The ship type Buss has a long history. It was already known around the time of the Crusades in the Mediterranean as a cargo vessel (called buzza, bucia or bucius), and we see it around 1000 AD as a more robust development of the Viking longship in Scandinavia, known as a bǘza. The Dutch Buis was probably developed from this Scandinavian ship type.
The Buis was first adapted for use as a fishing vessel in the Netherlands, after the invention of gibbing made it possible to preserve herring at sea. This made longer voyages feasible, and hence enabled Dutch fishermen to follow the herring schools far from the coasts. The first herring buss was probably built in Hoorn (North Holland) around 1415. The last one was built in Vlaardingen (South Holland) in 1841.
The ship was about 20 meters in length and displaced between 60 and 100 tons. The ratio of length to beam was between 2.5:1 and 4.5:1, which made for a relatively nimble ship, though still sufficiently stable to be seaworthy. It was a round-bilged keel ship with a round bow and stern, the latter relatively high, and with a gallery. The broad deck provided space to process the catch on board.
The ship had two or three masts. The mainmast and foremast (if present) could be lowered during fishing, leaving only the mizzen mast upright. It was square rigged on the main mast, with a gaff rig on the mizzen. It had a long bow sprit with jibboom and up to three headsails. The main course and topsail could be reefed.'
Het geslacht Buis/Buijs/Buijsse van Texel/Tessel (Noord Holland): Het geslacht Buis / Buijs / Buijsse van Texel: Er waren vroeger op Texel verscheidene families Buis / Buijs. De belangrijkste, een gereformeerd geslacht van loodsen uit Oudeschild, begint met Pieter Buijsse, geb. 1679, die in 1713 in Amsterdam in het huwelijk trad met Joosje Jans, geb. 1685 op Ameland. Hun zoon Jan werd loods in Nieuweschild, de zoons Claes en Pieter (mogelijk uit een tweede huwelijk geboren) waren loodsen in Oudeschild en kregen daar een groot nageslacht, allen zeelieden.
Het geslacht Buis/Buijs uit Amersfoort (Utrecht): Paulus Buijs werd geboren als zoon van Aert Buijs, een welgesteld molenaar te Amersfoort en Odilia Pouwels van der Eem. Hij studeerde rechten aan de Universiteiten van Dôle en van Angers. In Angers promoveerde hij in 1556 tot Doctor in de beide rechten. Daarna werkte hij als advocaat voor het Hof van Holland. In 1561 werd hij benoemd tot pensionaris van Leiden en was actief als hoogheemraad van het Hoogheemraadschap van Rijnland. In 1572 werd hij benoemd tot landsadvocaat. Hij trouwde met Maria van der Mersche, dochter van Jacob van der Mersche, Raad in het Hof van Holland en Maria van Uytwick Philipsdr. Zoon Aert werd ritmeester; dochter Odilia trouwde met professor Cornelis van der Nieuwstadt, heer van Zevenhoven en Capelle ter Vliet en zoon Cornelis Buys werd baljuw van Purmerend en de Beemster, hij trouwde met Geertruij van der Goes dochter van Pieter en Maria van der Dussen.
Het geslacht Buis/Buijs uit Zwolle: Paulus Buis (of Buys), meestal Busius genoemd, was een zoon van Johan Buis, geboren te Zwolle, oefende zich van zijne vroege jeugd af, in de Fraaije Letteren, waarin hij ongemeen wel slaagde; tot de Hoogeschool bevorderd legde hij zich op de Regten toe, en werd weldra Licentiaat in die wetenschap, waarna hij eenige tijd de praktijk in zijne geboortestad Zwolle waarnam. Hij kreeg een grooten naam en werd in 1605 belast met het nazien van het ontwerp-Stadboek van Zigher ter Steghe. Tevens trad hij op als burgemeester. Den 7den September 1610 tot Hoogleeraar in de Regten te Franeker beroepen, nam hij met allen vlijt en ijver dien post waar, tot dat hij den 23sten September 1617 plotseling overleed.